×

We use cookies to help make LingQ better. By visiting the site, you agree to our cookie policy.

image

Podcast do projeto Querino (*Generated Transcript*), 4. O colono preto - Part 2

4. O colono preto - Part 2

Resumindo muito, o Paraguai era governado por um ditador, o Brasil interveio numa disputa pelo poder que estava rolando lá no Uruguai,

uma parte da Argentina acabou sendo invadida pelo Paraguai no meio dessa confusão toda,

daí os três países, Brasil, Uruguai e Argentina, se juntaram contra o Paraguai.

E o nosso menino, agora um adolescente, acabou recrutado pra essa guerra.

Foi enviado primeiro pra Pernambuco, depois acabou no batalhão no Rio de Janeiro,

mas quando descobriram que ele sabia ler e escrever, ele ficou lá, não mandaram pra frente.

Onde muita gente morreu ou voltou sem um braço, sem uma perna.

O rapaz conseguiu liberação do exército e voltou pra Bahia.

Quando ele voltou pra Bahia, ele passou a trabalhar como pintor decorador,

pra poder buscar os estudos quando eu estudava à noite.

Ele acabou sendo aluno fundador da Escola de Belas Artes.

Foi aluno fundador do Liceu de Artes e Ofícios,

e o nome dele está lá na relação dos alunos fundadores da escola.

Por toda a vida adulta, ele foi professor, principalmente de desenho geométrico.

Foi sindicalista também e fundou dois jornais.

Foi carnavalesco um dos diretores de um grupo afro chamado Pandegus da África.

Você vê que é difícil resumir a vida dele.

E num determinado momento, ele começou a escrever.

Ele escreveu dois textos sobre desenho geométrico que foram usados nas escolas.

Escreveu um livro de folclore, A Bahia de Outrora,

que acho que o livro dele, que é mais conhecido fora do Brasil.

Começou a escrever sobre a história da arte,

escreveu dois livros, A Arte na Bahia e Os Artistas Baianos.

Ele escreveu muita coisa.

O nome dele,

Emanuel Raimundo Quirino.

Um intelectual negro que também foi militante,

foi jornalista, foi abolicionista, foi líder operário,

foi político, foi vereador, foi funcionário público.

E isso foi antes que ele começou a escrever,

porque ele só começou a publicar livros depois de se aposentar.

Aí ele foi o primeiro historiador da arte baiana,

ele foi o pioneiro dos estudos da antropologia culinária da Bahia.

O que mais me interessa é que ele também foi o primeiro negro,

o primeiro intelectual negro a reivindicar a contribuição positiva

do africano e seus descendentes à civilização brasileira.

O que mais me interessa é que ele também foi o primeiro negro a reivindicar a contribuição positiva

do africano e seus descendentes à civilização brasileira.

Porque ele exigiu respeito pelo africano e o afrodescendente,

que eu sinto que é o que ele sentia falta na própria vida também.

Porque quando ele não era tratado com preconceito,

era tratado com paternalismo, que é o lado inverso da moeda.

Nenhum dos dois lados é bom.

O que mais me interessa é que ele exigiu a ideia do racismo dito científico.

Eu uso o dito científico porque não tinha comprovação científica nenhuma.

Era um monte de racista entendido pela sociedade da época como cientista

por causa dos diplomas que tinham,

espalhando um monte de teoria furada sem conseguir provar.

Mas fazia isso de forma rebuscada, abusando do academiquês, enfim.

Era balela travestida de ciência.

Os cientistas achavam que o negro e o mestiço estavam fadados a sumir

porque eles pensavam,

indo completamente contra todas as regras da botânica e da biologia,

que mistura enfraquecesse

e que o negro e o africano não conseguiriam resistir

frente à, entre aspas, superioridade da civilização branca.

Agora, eles estavam se baseando em quê?

Um sistema de escavatura

onde, em vez de criar novos negros engravidando as mulheres escravizadas,

eles importavam porque era mais econômico para eles.

Eles matavam os escravos de maus tratos,

de tanto trabalho, das péssimas condições de trabalho.

Então, a conclusão dos racialistas foi porque era por causa de fraqueza,

de não suportar a suposta superioridade da civilização branca.

Mas, como podemos ver, a situação foi bem contrária.

O negro resistiu e está presente até hoje.

E foi aí que Manuel Quirino entrou,

porque, quando ele começou a trabalhar, a fazer suas pesquisas,

ele quis usar seu próprio exemplo para mostrar que essa ideia,

esse estereótipo do negro como boçal ou burro

era justamente por falta de oportunidade de estudar.

Jogando o jogo dos brancos, o Quirino foi derrubando os argumentos.

Aliás, um outro nome importantíssimo no combate ao racismo dito científico

foi o Juliano Moreira,

o genial médico negro que revolucionou a psiquiatria brasileira.

E a forma como ele combateu esse racismo

foi na arena do conhecimento científico mesmo,

da ciência, derrubando cada falácia com dados, com estudo.

O Quirino já tinha uma pegada mais da história,

da construção da imagem do negro, da construção de memória.

Os dois tiveram uma atuação importantíssima na luta contra o racismo,

cada um na sua área.

Tem um texto do Manuel Quirino, de 1918,

que é um dos documentos mais incríveis que eu já li.

Começa pelo nome.

O colono preto como fator da civilização brasileira.

Olha a palavra que ele escolheu.

Colono.

Colono é aquele que habita uma colônia, que é membro, que é parte de uma colônia.

O Quirino estava colocando o negro para dentro da história oficial.

Não como escravizado subserviente, sem agência, sem conhecimento,

que só servia para executar ordens.

Mas como parte do todo.

E uma parte crucial.

Como protagonista.

Nesse livro, ele escreveu o quê?

O colono preto é a principal figura, o fator máximo da nossa riqueza econômica,

fonte da organização nacional.

Que foi o trabalho do negro que aqui sustentou por séculos

a nobreza e a propriedade do Brasil.

Foi com o produto do seu trabalho que tivemos as instituições científicas,

letras, artes, comércio, indústria, etc.,

competindo-lhe, portanto, um lugar de destaque

como fator da civilização brasileira.

Mas calma que tem mais.

Ele cita o nome de vários intelectuais negros, como o Machado de Assis,

a Família Rebouças, o José do Patrocínio e o Cruz de Souza,

e escreve que eles representam

o que há de mais seleto nas afirmações do saber,

verdadeiras glórias da nação.

O Manuel Quirino dizia que o Brasil possui duas grandezas reais,

a uberdade do solo, a abundância, né?

E uma abundância fértil, fecunda.

Bom, mas a uberdade do solo e o talento do mestiço.

E o Quirino também foi bem direto ao tratar dos senhores brancos,

dizendo que eram dotados de cobiça, de parasitismo.

E que, fora os funcionários da alta administração,

as primeiras levas de colonos portugueses eram de degredados,

de indivíduos viciosos e de soldados de presídio.

Já os africanos, ele chamava de heróis.

Heróis.

Hoje, nada disso é novidade para a gente.

Mas ele fez isso lá na virada do século,

quando as autoridades e mesmo a academia só via um negro de uma forma,

como um problema a ser resolvido.

Por isso que o Quirino é tido como o primeiro intelectual brasileiro

a tratar positivamente o africano e o afrodescendente na nossa história.

A reconhecer o protagonismo das pessoas negras na formação do Brasil.

E por isso que a gente decidiu dar ao projeto o nome do Quirino.

Não porque o projeto é todo sobre ele, e a essa altura você já sabe que não é,

mas como uma forma de menção, de homenagem.

De reconhecimento a alguém que veio antes e que abriu os caminhos.

Um homem negro, nascido 37 anos antes da abolição,

que possibilitou toda essa revolução.

E tudo isso porque a uma criança negra foi dada a chance de estudar.

Certamente ele tentou incluir,

ou melhor, conseguiu incluir o africano na história do Brasil,

sim, e de forma positiva.

Porque imagens do negro sempre existiam,

mas geralmente eram como uma péssima influência.

Ele foi um educador porque era professor,

ele produziu livros de doutorado,

ele foi um professor, ele foi um professor,

porque era professor, ele produziu livros didáticos,

mas também, ao meu ver, ele queria educar,

ou instruir os brasileiros sobre o papel e a cultura dos africanos.

E também porque ele acreditava no valor da educação.

Além de pioneiro nas pesquisas da antropologia culinária da Bahia,

o Manuel Quirino foi um dos precursores dos estudos sobre o candomblé.

Mas apesar de tudo isso, de tudo que a gente citou aqui,

ele hoje não é tão lembrado ou reconhecido quanto deveria.

Infelizmente, eu tenho que dizer, e parece simplório,

mas se Manuel Quirino não é reconhecido ou conhecido como deveria,

é puro preconceito.

Ele era um apaixonado pela educação,

e ele usava a sua própria história de vida como referência.

Ele fez questão de colocar a sua biografia no prefácio de suas obras,

porque ele acreditava que a instrução era a única maneira de fazer o negro progredir.

Esse ideal da educação como forma de ascensão

foi central para todos os movimentos negros que surgiram no pós-abolição.

Era um dos pilares da Frente Negra brasileira, por exemplo,

fundada em 1931.

O jornal da Frente Negra fazia críticas constantes

não só à forma como as crianças negras eram tratadas nas escolas por professores brancos,

mas ao conteúdo dos livros didáticos que

têm dado ao negro a impressão de que os seus antepassados foram uns desgraçados

e de que os jovens negros, só por isso, têm de ser sempre uns vencidos.

A Frente Negra tinha uma escola própria e recebia não só crianças negras,

mas os filhos de imigrantes também.

Por exemplo, os filhos de japoneses que já começavam a se instalar na Liberdade, em São Paulo,

onde ficava a sede da Frente Negra.

Aliás, tem uma fala do professor Silvio Almeida que eu gosto muito.

Foi uma palestra que ele deu em 2018

e ele cita um texto clássico de um sociólogo negro, o Alberto Guerreiro Ramos.

O nome do texto é

Patologia Social do Branco Brasileiro.

Então, o Guerreiro Ramos começa a implicar com os autores que são até aliados,

que eles falam sobre o problema do negro no Brasil, né?

Florestan, tal.

Aí o Guerreiro Ramos fala assim,

o problema do Brasil não é o negro, não.

O problema é do negro, o problema é do branco.

É o branco que não quer se integrar.

E na educação isso fica muito evidente.

Quem sempre quis dividir, segregar, separar,

quem não aceitava que o filho tivesse um coleguinha negro na caríssima escola particular,

foi o branco.

Quem entregou a educação brasileira pra iniciativa privada na ditadura militar,

enfraquecendo ainda mais a já combalida educação pública,

foi o branco.

E, de novo, o negro não cruzou os braços, não esperou sentado.

Em 1995, quando o assassinato dos zumbidos palmares completou 300 anos,

os movimentos negros reuniram 30 mil pessoas em Brasília,

num 20 de novembro,

na marcha contra o racismo pela cidadania e a vida.

O movimento negro unificado entregou ao presidente da época,

o Fernando Henrique Cardoso, um documento histórico.

Tinha um diagnóstico da desigualdade no Brasil, mas também propostas.

Entre elas, o desenvolvimento de ações afirmativas pro acesso de negros

aos cursos profissionalizantes,

às universidades e às áreas de tecnologia de ponta.

Daí, em 96, o Ministério da Justiça fez um seminário

e o Marco Maciel, então vice-presidente da República, disse que

Em 2000, foi aprovada a primeira lei estadual de cotas.

No Rio de Janeiro, com 50% das vagas para egressos da rede pública.

Em 2003, a Universidade Estadual do Rio, a UERJ,

foi a primeira a aplicar cotas, para estudantes da rede pública,

para negros e para indígenas.

Naquele mesmo ano, a Universidade de Brasília, a UNB,

foi a primeira federal a adotar o sistema.

Também naquele ano, já na gestão do Luiz Inácio Lula da Silva,

foi sancionada uma lei que tornou obrigatório,

em todas as escolas de ensino médio e fundamental, públicas e particulares,

o ensino de história e cultura africana e afro-brasileiras.

Resultado de décadas de lutas e pressão dos movimentos negros.

Daí, o Democratas, o partido, entrou com mação no Supremo Tribunal Federal,

questionando a constitucionalidade das políticas de ação afirmativa, das cotas.

Teve uma audiência pública no STF, antes da votação,

e um dos discursos foi da Sueli Carneiro,

ativista, filósofa, precursora do feminismo negro brasileiro.

A Sueli diz que estavam em jogo dois projetos distintos de nação,

um que estava ancorado no passado,

e um outro que dialogava com o futuro.

Os que vislumbram o futuro acreditam que se as condições históricas

nos conduzirão a um país em que a cor da pele ou a racialidade das pessoas

tornou-se fator gerador de desigualdades,

essas condições não estão escritas no DNA nacional,

pois são produto da ação ou inação de seres humanos,

e, por isso mesmo, podem ser transformadas intencionalmente

pela ação dos seres humanos de hoje.

É o que esperamos dessa Suprema Corte.

Que ela seja parceira e protagonista de um processo de aprofundamento

da democracia, da igualdade e da liberdade.

E da igualdade e da justiça social.

Por unanimidade, os ministros do STF

decidiram que as políticas de ação afirmativa são constitucionais.

Unanimidade.

Tinha um único ministro negro naquela sessão.

Ele também é a única pessoa negra brasileira a já ter ocupado

a presidência do STF, o Joaquim Barbosa.

É natural, portanto, que as ações afirmativas,

os partidos, mecanismo concebido com vistas a quebrar

essa dinâmica perversa, sofram o influxo dessas forças contrapostas

e atraem considerável resistência, sobretudo, é claro,

da parte daqueles que historicamente se beneficiam

ou se beneficiaram da discriminação de que são vítimas

os grupos minoritários.

Talvez você não tenha aprendido na escola,

mas você sabe qual foi a primeira lei de cotas do ensino brasileiro?

Uma lei de 1968, da ditadura,

que reservava metade das vagas nas escolas técnicas de ensino médio

e nas faculdades, nos cursos de agronomia e veterinária,

para candidatos que comprovassem relação com a agropecuária.

Na prática, quem a lei acabou beneficiando foram os filhos

dos grandes proprietários rurais, a elite branca rural.

Agro é tudo, agro é pop.

Em 1985, com o início da redemocratização,

essa lei foi revogada.

Bom, mas voltando a 2012, depois que o STF confirmou

a constitucionalidade das políticas de ação afirmativa no ensino,

a então presidente Dilma sancionou a chamada lei de cotas

e é a lei que está em vigor desde então.

E um monte de gente fala um monte de bobagem sobre essa lei.

Fala, por exemplo, que não concorda com ela porque as cotas deveriam ser

sociais, mas não raciais.

Só que as cotas já são sociais.

O primeiro corte é o seguinte.

Metade das vagas devem ser para estudantes das escolas públicas.

Daí dentro dessa fatia, dentro dessa fatia,

é que são reservadas as vagas para negros, indígenas e pessoas com deficiência,

proporcionalmente de acordo com a porcentagem desses grupos

em cada um dos estados.

Mas é só uma parte desses 50%.

Ou seja, uma pessoa branca, pobre, que estuda em colégio público

está contemplada.

Ela tem a outra parte desses 50% que foram reservados para egressos

da rede pública.

Só que a turma contrária vai ficar espalhando mentira sempre,

porque é isso que eles fazem.

Eles vão ficar usando isso e o ódio para criticar não só as cotas,

mas o Fies, o ProUni, enfim.

Qualquer coisa que tente tornar o acesso a oportunidades menos desigual.

O Manoa querendo viu uma grande massa de pessoas

que não tinham instituição e muitos que nem tinham ofício.

Aqui de novo a Sabrina Gladhill, que pesquisa a vida e a obra do Manuel Quirino.

Ela tem um livro que analisa a trajetória do Quirino

junto com a do Booker T. Washington,

um ex-escravizado estadunidense que também fez da educação

e da elevação da população negra por meio da educação, metas de vida.

Então, o que eles pensaram era tentar seguir os padrões europeus,

do que era civilizado, do que era culto,

e colocar o negro nesses conformes.

A tragédia disso tudo é que eles acreditavam piamente

que a maneira de superar os estereótipos e o preconceito

era mostrar que não era nada disso, que o negro não era nada disso,

que tinham negros cultos inteligentes, intelectuais.

Mas isso só conseguiu ensandecer os racistas,

porque eles viam isso como uma ameaça.

Olha, a minha mãe sempre teve uma coisa.

E, de novo aqui, o Davi Pereira Jr.,

que aprendeu a ler e a escrever com a mãe dele

lá na comunidade quilombola.

Porque ela sempre dizia, cara, é muito difícil

e universidade é coisa para branco.

Preto para entrar na universidade é muito difícil,

porque ela trabalhava na casa de uma pessoa

e ela disse que o vestibular ia sair numa segunda-feira.

Na sexta-feira, eles já sabiam que o filho tinha entrado na universidade.

Então, ela ficou com isso.

Cara, para a gente é muito difícil,

porque essa elite controla a entrada na universidade.

Mas a preocupação dela era da educação,

da oportunidade de você ler, de você estudar.

Em 2021, o número de inscritos no Enem foi o menor desde 2005.

Os estudantes negros, que tinham sido 63% dos inscritos em 2020,

passaram para 56%.

E os brancos subiram de 35% em 2010.

Isso por causa de uma regra que o governo Bolsonaro criou,

de que os candidatos que faltaram à edição de 2020,

aquela que foi no meio da pandemia,

essas pessoas que faltaram não teriam direito à gratuidade da inscrição.

Por causa disso, houve uma queda de 77%

no número de inscritos com renda familiar de até 3 salários mínimos.

Já entre os que pagam a inscrição,

teve um aumento de 17% no número de inscritos

com renda familiar de até 3 salários mínimos.

A população teve um aumento de 39%.

A olhos vistos, a gestão Bolsonaro foi cumprindo a promessa

de barrar o filho do porteiro, da empregada doméstica,

e de devolver os descendentes dos senhores

ao seu lugar de absoluto e irrestrito privilégio.

O que seria do Brasil sem Manuel Quirino,

sem Maria Firmina dos Reis,

sem Machado de Assis, sem Sueli Carneiro?

Quantos talentos brasileiros já não se perderam?

Quantos ainda se perdem e quantos se perderão?

Simplesmente por oportunidades que estão sendo negadas.

O que seria do Brasil sem o Brasil?

Sem o Brasil?

Negadas.

Tem uma cientista e professor incrível de física,

o nome dela é Katemari Rosa,

e uma vez ela me falou uma coisa que eu nunca esqueci.

A gente não precisa de muito incentivo

para encontrar genialidades entre as pessoas negras.

A gente só precisa é que não nos barrem,

não nos matem,

não nos tirem dos espaços.

O projeto Quirino é apoiado pelo Instituto Ibiraputanga.

O podcast é produzido pela Rádio Novelo.

O nosso site, projetoquirino.com.br,

reúne todas as informações sobre o projeto e conteúdo adicional.

O site foi desenvolvido pela AIE.

E eu te convido a conferir também todo o material do projeto Quirino

que está sendo publicado pela revista Piauí,

nas bancas e no site da revista.

O nosso site é o Instituto Ibiraputanga.

O nosso site é o Instituto Ibiraputanga.

O nosso site é o Instituto Ibiraputanga.

As pessoas que participaram foram Guilherme Póvoas e o Rodolfo Viana.

A locução foi gravada no estúdio da Pipoca Sound

com trabalhos técnicos de Luiz Rodrigues.

Consultoria em roteiro de Mariana Jaspe,

Consultoria em roteiro de Mariana Jaspe,

Paula Escarpim e Flora Thompson Devoe

com revisão de Natália Silva.

Consultoria em história Inaê Lopes dos Santos.

Consultoria em história Inaê Lopes dos Santos.

Produção executiva Guilherme Alpendre.

A execução financeira do projeto é do ISPIS,

Instituto Sincronicidade para a Interação Social.

Idealização, reportagem, roteiro, aprendizado.

Apresentação e coordenação, Tiago Rogero.

Este episódio usou áudios de TV Globo,

Este episódio usou áudios de TV Globo,

SBT, Record, Globo News, Band News TV

e dos canais do STF e do Centro de Formação da Vila no YouTube.

e dos canais do STF e do Centro de Formação da Vila no YouTube.

Agradecimentos a Dilercia Adler,

ao Agenor Gomes,

a Anitta Machado

e ao Instituto da Coralcaso.

Até o próximo!

Legendas pela comunidade Amara.org

Learn languages from TV shows, movies, news, articles and more! Try LingQ for FREE

4. O colono preto - Part 2 the|colonist|black|Part The|colonist|black| 4. Der schwarze Siedler - Teil 2 4. The black settler - Part 2 4. el colono negro - Parte 2 4. Le colon noir - Partie 2 4. de zwarte kolonist - Deel 2 4. Czarny osadnik - Część 2 4. Den svarta nybyggaren - Del 2 4. Siyah yerleşimci - Bölüm 2

Resumindo muito, o Paraguai era governado por um ditador, o Brasil interveio numa disputa pelo poder que estava rolando lá no Uruguai, summarizing|very|the|Paraguay|was|governed|by|a|dictator|the|Brazil|intervened|in a|dispute|for the|power|that|was|happening|there|in the|Uruguay podsumowując|bardzo|(artykuł określony)|Paragwaj|był|rządzony|przez|(artykuł nieokreślony)|dyktator|(artykuł określony)|Brazylia|interweniował|w|spór|o|władzę|która|była|tocząca się|tam|w|Urugwaju Mówiąc w skrócie, Paragwaj był rządzony przez dyktatora, a Brazylia interweniowała w sporze o władzę, który toczył się w Urugwaju, To summarize a lot, Paraguay was governed by a dictator, Brazil intervened in a power struggle that was happening in Uruguay,

uma parte da Argentina acabou sendo invadida pelo Paraguai no meio dessa confusão toda, a|part|of the|Argentina|ended up|being|invaded|by the|Paraguay|in the|midst|this|confusion|all jedna|część|z|Argentyna|ostatecznie|będąc|zaatakowana|przez|Paragwaj|w|środku|tej|zamieszania|całej część Argentyny została najechana przez Paragwaj w trakcie całego tego zamieszania, a part of Argentina ended up being invaded by Paraguay in the midst of all this confusion,

daí os três países, Brasil, Uruguai e Argentina, se juntaram contra o Paraguai. then|the|three|countries|Brazil|Uruguay|and|Argentina|themselves|joined|against|the|Paraguay stąd|te|trzy|kraje|Brazylia|Urugwaj|i|Argentyna|się|zjednoczyli|przeciwko|do|Paragwaj wtedy trzy kraje, Brazylia, Urugwaj i Argentyna, połączyły siły przeciwko Paragwajowi. so the three countries, Brazil, Uruguay, and Argentina, joined forces against Paraguay.

E o nosso menino, agora um adolescente, acabou recrutado pra essa guerra. and|the|our|boy|now|a|teenager|ended up|recruited|for|this|war I|the|our|boy|now|a|teenager|ended up|recruited|for|this|war A nasz chłopiec, teraz nastolatek, został zwerbowany do tej wojny. And our boy, now a teenager, ended up being recruited for this war.

Foi enviado primeiro pra Pernambuco, depois acabou no batalhão no Rio de Janeiro, was|sent|first|to|Pernambuco|then|ended up|in the|battalion|in|Rio|of|Janeiro Został|wysłany|najpierw|do|Pernambuco|potem|skończył|w|batalionie|w|Rio|z|Janeiro Został najpierw wysłany do Pernambuco, a potem trafił do batalionu w Rio de Janeiro, He was first sent to Pernambuco, then ended up in the battalion in Rio de Janeiro,

mas quando descobriram que ele sabia ler e escrever, ele ficou lá, não mandaram pra frente. but|when|they discovered|that|he|knew|to read|and|to write|he|stayed|there|not|they sent|to|front ale|kiedy|odkryli|że|on|umiał|czytać|i|pisać|on|został|tam|nie|wysłali|do|przodu ale kiedy odkryli, że potrafi czytać i pisać, został tam, nie wysłali go dalej. but when they found out that he could read and write, he stayed there, they didn't send him forward.

Onde muita gente morreu ou voltou sem um braço, sem uma perna. where|many|people|died|or|returned|without|an|arm|without|a|leg Gdzie|dużo|ludzi|zmarło|lub|wrócił|bez|jedną|ręką|bez|jedną|nogą Gdzie wielu ludzi zginęło lub wróciło bez ręki, bez nogi. Where many people died or returned without an arm, without a leg.

O rapaz conseguiu liberação do exército e voltou pra Bahia. the|boy|he managed|release|from the|army|and|he returned|to|Bahia The|boy|obtained|release|from|army|and|returned|to|Bahia Chłopak uzyskał zwolnienie z wojska i wrócił do Bahii. The boy got released from the army and returned to Bahia.

Quando ele voltou pra Bahia, ele passou a trabalhar como pintor decorador, when|he|he returned|to|Bahia|he|he started|to|work|as|painter|decorator Kiedy|on|wrócił|do|Bahia|on|zaczął|(cząstka czasownikowa)|pracować|jako|malarz|dekorator Kiedy wrócił do Bahii, zaczął pracować jako malarz dekorator, When he returned to Bahia, he started working as a decorative painter,

pra poder buscar os estudos quando eu estudava à noite. to|be able to|pursue|the|studies|when|I|I studied|at|night aby|móc|przynieść|moje|studia|kiedy|ja|uczyłem się|w|nocy aby móc kontynuować naukę, gdy ja uczyłem się w nocy. so he could pursue his studies when I studied at night.

Ele acabou sendo aluno fundador da Escola de Belas Artes. he|he ended up|being|student|founding|of the|School|of|Fine|Arts On|ostatecznie|będąc|uczniem|założycielem|szkoły|Szkoła|sztuk|pięknych|sztuk Ostatecznie został jednym z założycieli Szkoły Sztuk Pięknych. He ended up being a founding student of the School of Fine Arts.

Foi aluno fundador do Liceu de Artes e Ofícios, he was|student|founding|of the|Liceum|of|Arts|and|Crafts Był|uczniem|założycielem|Liceum||Sztuk||i| Był uczniem założycielem Liceum Sztuk i Rzemiosł, He was a founding student of the School of Arts and Crafts,

e o nome dele está lá na relação dos alunos fundadores da escola. and|the|name|his|is|there|in the|list|of the|students|founding|of the|school i|jego|imię|on|jest|tam|na|liście|z|uczniów|założycieli|szkoły| a jego imię znajduje się na liście uczniów założycieli szkoły. and his name is listed among the founding students of the school.

Por toda a vida adulta, ele foi professor, principalmente de desenho geométrico. for|all|the|life|adult|he|he was|teacher|mainly|of|drawing|geometric Przez|całe|i|życie|dorosłe|on|był|nauczycielem|głównie|z|rysunku|geometrycznego Przez całe dorosłe życie był nauczycielem, głównie rysunku geometrycznego. Throughout his adult life, he was a teacher, mainly of geometric drawing.

Foi sindicalista também e fundou dois jornais. he was|unionist|also|and|he founded|two|newspapers Był|syndykalistą|również|i|założył|dwie| Był również związkowcem i założył dwie gazety. He was also a union member and founded two newspapers.

Foi carnavalesco um dos diretores de um grupo afro chamado Pandegus da África. it was|carnival director|one|of the|directors|of|a|group|afro|called|Pandegus|from the|Africa Był|karnawałowy|jednym|z|dyrektorów|grupy|jednym|grupie|afro|nazwanym|Pandegus|z|Afryki Był karnawałowy jednym z dyrektorów grupy afro nazwanej Pandegus z Afryki. He was a carnival director of an Afro group called Pandegus from Africa.

Você vê que é difícil resumir a vida dele. you|see|that|it is|difficult|to summarize|the|life|his Ty|widzisz|że|jest|trudno|podsumować|jego|życie|życie Widzisz, że trudno podsumować jego życie. You can see that it's difficult to summarize his life.

E num determinado momento, ele começou a escrever. and|at a|certain|moment|he|he started|to|to write I|w|określonym|momencie|on|zaczął|do|pisać A w pewnym momencie zaczął pisać. At a certain point, he started to write.

Ele escreveu dois textos sobre desenho geométrico que foram usados nas escolas. he|he wrote|two|texts|about|drawing|geometric|that|were|used|in the|schools On|napisał|dwa|teksty|o|rysunek|geometryczny|które|były|używane|w|szkołach Napisał dwa teksty o rysunku geometrycznym, które były używane w szkołach. He wrote two texts on geometric drawing that were used in schools.

Escreveu um livro de folclore, A Bahia de Outrora, he wrote|a|book|of|folklore|The|Bahia|of|yesteryear Napisał|jeden|książkę|o|folkloru|A|Bahia|z|przeszłości Napisał książkę o folklorze, Bahia z dawnych lat, He wrote a folklore book, The Bahia of Yesteryear,

que acho que o livro dele, que é mais conhecido fora do Brasil. that|I think|that|the|book|his|that|is|more|known|outside|of the|Brazil że|myślę|że|ten|książka|jego|który|jest|bardziej|znany|poza|z|Brazylią która, moim zdaniem, jest jego najbardziej znaną książką poza Brazylią. which I think is his book that is best known outside of Brazil.

Começou a escrever sobre a história da arte, he started|to|write|about|the|history|of the|art Zaczął|(przyimek)|pisać|o|(przyimek)|historia|sztuki|sztuka Zaczął pisać o historii sztuki, He started writing about the history of art,

escreveu dois livros, A Arte na Bahia e Os Artistas Baianos. he wrote|two|books|The|Art|in the|Bahia|and|The|Artists|Bahian napisał|dwa|książki|Sztuka||w|Bahia|i|Ci|Artyści|Bahańscy napisał dwie książki, Sztuka w Bahii i Artyści z Bahii. and wrote two books, Art in Bahia and The Bahian Artists.

Ele escreveu muita coisa. he|wrote|a lot of|things On|napisał|dużo|rzeczy Napisał wiele rzeczy. He wrote a lot of things.

O nome dele, the|name|his To|imię|jego Jego imię, His name,

Emanuel Raimundo Quirino. Emanuel|Raimundo|Quirino Emanuel|Raimundo|Quirino Emanuel Raimundo Quirino. Emanuel Raimundo Quirino.

Um intelectual negro que também foi militante, an|intellectual|black|that|also|was|activist (nieprzetłumaczalne)|intelektualista|czarnoskóry|który|również|był|działaczem Czarnoskóry intelektualista, który był również działaczem, An intellectual black man who was also an activist,

foi jornalista, foi abolicionista, foi líder operário, he was|journalist|he was|abolitionist|he was|leader|worker był|dziennikarzem|był|abolicjonistą|był|liderem|robotników był dziennikarzem, był abolicjonistą, był liderem robotników, he was a journalist, he was an abolitionist, he was a labor leader,

foi político, foi vereador, foi funcionário público. he was|politician|he was|city councilor|he was|employee|public był|politykiem|był|radnym|był|pracownikiem| był politykiem, był radnym, był pracownikiem publicznym. he was a politician, he was a city councilor, he was a public servant.

E isso foi antes que ele começou a escrever, and|this|it was|before|that|he|he started|to|write I|this|was|before|that|he|started|to|write I to było zanim zaczął pisać, And this was before he started writing,

porque ele só começou a publicar livros depois de se aposentar. because|he|only|he started|to|publish|books|after|to|himself|retire ponieważ|on|tylko|zaczął|do|publikować|książki|po|z|się|przejściu na emeryturę ponieważ zaczął publikować książki dopiero po przejściu na emeryturę. because he only began to publish books after he retired.

Aí ele foi o primeiro historiador da arte baiana, then|he|was|the|first|historian|of the|art|Bahian wtedy|on|był|pierwszym||historykiem|sztuki||bałkańskiej A więc był pierwszym historykiem sztuki z Bahia, Then he was the first art historian from Bahia,

ele foi o pioneiro dos estudos da antropologia culinária da Bahia. he|was|the|pioneer|of the|studies|of the|anthropology|culinary|of the|Bahia on|był|pionierem|pionier|badań|badań|z|antropologii|kulinarnej|z|Bahia był pionierem badań nad antropologią kulinarną Bahii. he was the pioneer of culinary anthropology studies in Bahia.

O que mais me interessa é que ele também foi o primeiro negro, the|that|most|to me|interests|is|that|he|also|was|the|first|black Co|co|więcej|mnie|interesuje|jest|że|on|także|był|pierwszy|pierwszy|czarnoskóry Co mnie najbardziej interesuje, to że był także pierwszym czarnoskórym, What interests me the most is that he was also the first black,

o primeiro intelectual negro a reivindicar a contribuição positiva the|first|intellectual|black|to|claim|the|contribution|positive pierwszy|pierwszy|intelektualista|czarnoskóry|do|domagać się|do|wkład|pozytywny pierwszym czarnoskórym intelektualistą, który domagał się pozytywnego wkładu the first black intellectual to claim the positive contribution

do africano e seus descendentes à civilização brasileira. of|African|and|his|descendants|to the|civilization|Brazilian od|afrykański|i|jego|potomkowie|do|cywilizacji|brazylijskiej afrykańskiego i jego potomków w cywilizacji brazylijskiej. of the African and his descendants to Brazilian civilization.

O que mais me interessa é que ele também foi o primeiro negro a reivindicar a contribuição positiva the|that|most|to me|interests|is|that|he|also|was|the|first|black|to|claim|the|contribution|positive Co|co|więcej|mnie|interesuje|jest|że|on|także|był|pierwszy|pierwszy|czarnoskóry|aby|domagać się|tę|wkład|pozytywny Co mnie najbardziej interesuje, to że był również pierwszym czarnoskórym, który domagał się pozytywnego wkładu What interests me the most is that he was also the first black person to claim the positive contribution

do africano e seus descendentes à civilização brasileira. of|African|and|his|descendants|to the|civilization|Brazilian od|afrykański|i|jego|potomkowie|do|cywilizacji|brazylijskiej afrykańskiego i jego potomków w cywilizacji brazylijskiej. of the African and his descendants to Brazilian civilization.

Porque ele exigiu respeito pelo africano e o afrodescendente, because|he|demanded|respect|for the|African|and|the|Afro-descendant Ponieważ|on|wymagał|szacunku|dla|Afrykanina|i|ten|Afrodescendent Ponieważ domagał się szacunku dla Afrykańczyka i afrodescendenta, Because he demanded respect for the African and the Afro-descendant,

que eu sinto que é o que ele sentia falta na própria vida também. that|I|feel|that|is|the|that|he|felt|lack|in the|own|life|also że|ja|czuję|że|jest|to|co|on|czuł|brak|w|własnym|życiu|też że czuję, że to jest to, czego mu również brakowało w jego własnym życiu. that I feel is what he was missing in his own life as well.

Porque quando ele não era tratado com preconceito, because|when|he|not|was|treated|with|prejudice Bo kiedy|kiedy|on|nie|był|traktowany|z|uprzedzeniem Bo kiedy nie był traktowany z uprzedzeniem, Because when he was not treated with prejudice,

era tratado com paternalismo, que é o lado inverso da moeda. was|treated|with|paternalism|that|is|the|side|opposite|of the|coin był|traktowany|z|paternalizm|co|jest|ta|strona|odwrotna|od|moneta był traktowany z paternalizmem, co jest odwrotną stroną medalu. he was treated with paternalism, which is the opposite side of the coin.

Nenhum dos dois lados é bom. neither|of the|two|sides|is|good Żaden|z|dwóch|stron|jest|dobry Żaden z tych dwóch sposobów nie jest dobry. Neither side is good.

O que mais me interessa é que ele exigiu a ideia do racismo dito científico. the|that|more|to me|interests|is|that|he|demanded|the|idea|of the|racism|said|scientific Co|co|więcej|mnie|interesuje|jest|że|on|zażądał|pomysł|idea|o|rasizm|tak zwany|naukowy Co mnie najbardziej interesuje, to że domagał się idei tzw. naukowego rasizmu. What interests me the most is that he demanded the idea of so-called scientific racism.

Eu uso o dito científico porque não tinha comprovação científica nenhuma. I|use|the|said|scientific|because|not|I had|proof|scientific|none Ja|używam|ten|powiedzenie|naukowy|ponieważ|nie|miał|dowód|naukowy|żadna Używam określenia tzw. naukowy, ponieważ nie było żadnych dowodów naukowych. I use the term so-called scientific because there was no scientific proof whatsoever.

Era um monte de racista entendido pela sociedade da época como cientista was|a|pile|of|racist|understood|by the|society|of the|time|as|scientist Był|jeden|mnóstwo|rasistów||rozumiany|przez|społeczeństwo|z|epoki|jako|naukowiec To była grupa rasistów, postrzegana przez ówczesne społeczeństwo jako naukowcy. It was a bunch of racists understood by the society of the time as scientists

por causa dos diplomas que tinham, for|cause|of the|diplomas|that|they had za|przyczynę|od|dyplomów|które|miały Z powodu posiadanych dyplomów, because of the diplomas they had,

espalhando um monte de teoria furada sem conseguir provar. spreading|a|lot|of|theory|flawed|without|being able|to prove rozsiewając|jeden|stos|z|teoria|błędna|bez|zdolność|udowodnienia rozprzestrzeniając mnóstwo nieudowodnionej teorii. spreading a bunch of unfounded theories without being able to prove them.

Mas fazia isso de forma rebuscada, abusando do academiquês, enfim. but|I did|this|in|way|elaborate|abusing|of the|academic jargon|anyway Ale|robił|to|w|sposób|wyrafinowany|nadużywając|akademickiego|żargonu akademickiego|w końcu Ale robił to w sposób wyrafinowany, nadużywając akademickiego żargonu. But he did this in a convoluted way, abusing academic jargon, anyway.

Era balela travestida de ciência. it was|nonsense|disguised|as|science Była|bzdura|przebrana|za|naukę To była bzdura przebrana za naukę. It was nonsense disguised as science.

Os cientistas achavam que o negro e o mestiço estavam fadados a sumir the|scientists|they thought|that|the|black|and|the|mixed-race|they were|doomed|to|disappear The|scientists|thought|that|the|black|and|the|mixed-race|were|doomed|to|disappear Naukowcy uważali, że czarni i metysi są skazani na zniknięcie. Scientists believed that black people and mestizos were doomed to disappear.

porque eles pensavam, because|they|thought dlaczego|oni|myśleli ponieważ myśleli, because they thought,

indo completamente contra todas as regras da botânica e da biologia, going|completely|against|all|the|rules|of the|botany|and|of the|biology idąc|całkowicie|przeciwko|wszystkie|teoretyczne|zasady|z|botaniki|i|z|biologii idąc całkowicie wbrew wszystkim zasadom botaniki i biologii, going completely against all the rules of botany and biology,

que mistura enfraquecesse that|mixture|weakened która|mieszanka|osłabiała że mieszanka osłabia that mixing would weaken

e que o negro e o africano não conseguiriam resistir and|that|the|black|and|the|African|not|they would manage|to resist i|że|ten|czarnoskóry|i|ten|afrykański|nie|mogliby|oprzeć się i że czarni i Afrykańczycy nie będą w stanie przetrwać and that the black and the African would not be able to resist

frente à, entre aspas, superioridade da civilização branca. in front of|to the|between|quotes|superiority|of the|civilization|white w obliczu|do|w|cudzysłowach|wyższości|białej|cywilizacji|białej wobec, w cudzysłowie, wyższości białej cywilizacji. in front of, in quotes, the superiority of white civilization.

Agora, eles estavam se baseando em quê? now|they|they were|themselves|basing|on|what Teraz|oni|byli|sobie|opierali|na|co Na czym się teraz opierali? Now, what were they basing this on?

Um sistema de escavatura a|system|of|excavation System|system|of|excavation System wykopaliskowy A system of excavation

onde, em vez de criar novos negros engravidando as mulheres escravizadas, where|in|instead|of|creating|new|blacks|impregnating|the|women|enslaved gdzie|w|raz|od|stworzyć|nowych|czarnych|zapładniając|te|kobiety|zniewolone gdzie, zamiast tworzyć nowych czarnoskórych, zapładniając niewolnice, where, instead of creating new blacks by impregnating enslaved women,

eles importavam porque era mais econômico para eles. they|imported|because|it was|more|economical|for|them oni|importowali|ponieważ|było|bardziej|opłacalne|dla|nich importowali, ponieważ było to dla nich bardziej opłacalne. they imported because it was more economical for them.

Eles matavam os escravos de maus tratos, they|killed|the|slaves|of|bad|treatment Oni|zabijali|tych|niewolników|z|złych|traktowania Zabijali niewolników z powodu złego traktowania, They killed the slaves from mistreatment,

de tanto trabalho, das péssimas condições de trabalho. of|so much|work|of the|terrible|conditions|of|work z|tak dużo|pracy|z|złych|warunków|z|pracy z powodu nadmiernej pracy, złych warunków pracy. from so much work, from the terrible working conditions.

Então, a conclusão dos racialistas foi porque era por causa de fraqueza, so|the|conclusion|of the|racialists|it was|because|it was|for|cause|of|weakness Więc|ta|konkluzja|rasistów|rasistów|była|ponieważ|była|z|powodu|słabości| Tak więc, wniosek rasistów był taki, że to z powodu słabości, So, the conclusion of the racialists was that it was because of weakness,

de não suportar a suposta superioridade da civilização branca. of|not|to bear|the|supposed|superiority|of the|civilization|white od|nie|znosić|domniemaną|rzekomą|wyższość|cywilizacji||białej nie znosząc rzekomej wyższości cywilizacji białej. of not being able to bear the supposed superiority of white civilization.

Mas, como podemos ver, a situação foi bem contrária. but|as|we can|to see|the|situation|was|quite|contrary Ale|jak|możemy|zobaczyć|sytuacja|sytuacja|była|całkowicie|przeciwna Ale, jak możemy zobaczyć, sytuacja była zupełnie odwrotna. But, as we can see, the situation was quite the opposite.

O negro resistiu e está presente até hoje. the|black man|he resisted|and|he is|present|until|today Ten|czarnoskóry|opierał się|i|jest|obecny|aż|do dziś Czarnoskóry opierał się i jest obecny do dziś. The black man resisted and is still present today.

E foi aí que Manuel Quirino entrou, and|was|there|that|Manuel|Quirino|he entered I|was|there|that|Manuel|Quirino|entered I to wtedy wszedł Manuel Quirino, And that is when Manuel Quirino entered,

porque, quando ele começou a trabalhar, a fazer suas pesquisas, because|when|he|started|to|work|to|do|his|research ponieważ|kiedy|on|zaczął|do|pracować|do|robić|jego|badania ponieważ, kiedy zaczął pracować, prowadzić swoje badania, because, when he started working, doing his research,

ele quis usar seu próprio exemplo para mostrar que essa ideia, he|wanted|to use|his|own|example|to|to show|that|this|idea on|chciał|użyć|jego|własny|przykład|aby|pokazać|że|ta|idea chciał użyć swojego własnego przykładu, aby pokazać, że ten pomysł, he wanted to use his own example to show that this idea,

esse estereótipo do negro como boçal ou burro this|stereotype|of the|black|as|boorish|or|stupid ten|stereotyp|o|czarnoskóry|jako|głupkowaty|lub|głupi ten stereotyp czarnego jako głupka lub debila this stereotype of black people as foolish or stupid

era justamente por falta de oportunidade de estudar. was|precisely|for|lack|of|opportunity|to|study było|właśnie|z|braku|możliwości|studiowania|| był właśnie wynikiem braku możliwości nauki. was precisely due to a lack of opportunity to study.

Jogando o jogo dos brancos, o Quirino foi derrubando os argumentos. playing|the|game|of the|whites|the|Quirino|he was|knocking down|the|arguments Grając|(artykuł określony)|gra|(przyimek)|białych|(artykuł określony)|Quirino|był|obalając|(artykuł określony)|argumenty Grając w białe, Quirino obalał argumenty. Playing the white's game, Quirino was knocking down the arguments.

Aliás, um outro nome importantíssimo no combate ao racismo dito científico by the way|another|other|name|very important|in the|fight|against the|racism|said|scientific A proposito|jeden|inny|imię|bardzo ważny|w|walce|przeciwko|rasizm|zwany|naukowy Zresztą, innym bardzo ważnym nazwiskiem w walce z tzw. naukowym rasizmem By the way, another very important name in the fight against so-called scientific racism

foi o Juliano Moreira, was|the|Juliano|Moreira był|Juliano Moreira|| był Juliano Moreira, was Juliano Moreira,

o genial médico negro que revolucionou a psiquiatria brasileira. the|brilliant|doctor|black|who|revolutionized|the|psychiatry|Brazilian ten|genialny|lekarz|czarnoskóry|który|zrewolucjonizował|psychiatrię||brazylijską genialny czarnoskóry lekarz, który zrewolucjonizował brazylijską psychiatrię. the brilliant black doctor who revolutionized Brazilian psychiatry.

E a forma como ele combateu esse racismo and|the|way|how|he|fought|this|racism I|ta|forma|jak|on|walczył|ten|rasizm A sposób, w jaki walczył z tym rasizmem And the way he fought against this racism

foi na arena do conhecimento científico mesmo, was|in the|arena|of the|knowledge|scientific|even było|w|arenie|wiedzy|naukowym|naukowym|naprawdę był na arenie wiedzy naukowej, was in the arena of scientific knowledge itself,

da ciência, derrubando cada falácia com dados, com estudo. of the|science|knocking down|each|fallacy|with|data|with|study z|nauka|obalając|każdą|fałsz|z|danymi|z|badaniem nauki, obalając każdą fałszywą tezę danymi, badaniami. of science, debunking each fallacy with data, with study.

O Quirino já tinha uma pegada mais da história, the|Quirino|already|had|a|approach|more|of the|history (nieprzetłumaczalne)|Quirino|już|miał|jedną|interpretację|bardziej|z|historii Quirino miał już bardziej historyczne podejście, Quirino already had a more historical approach,

da construção da imagem do negro, da construção de memória. of|construction|of|image|of|black|of|construction|of|memory od|budowy|od|wizerunku|czarnego||od|budowy|pamięci| budowanie wizerunku czarnoskórego, budowanie pamięci. of the construction of the image of the black person, of the construction of memory.

Os dois tiveram uma atuação importantíssima na luta contra o racismo, the|two|they had|a|performance|very important|in the|fight|against|the|racism (nieprzetłumaczalne)|dwaj|mieli|(nieprzetłumaczalne)|wystąpienie|bardzo ważną|w|walce|przeciwko|(nieprzetłumaczalne)|rasizm Obaj mieli niezwykle ważną rolę w walce z rasizmem, Both played a crucial role in the fight against racism,

cada um na sua área. each|one|in the|his|area każdy|jeden|w|swojej|dziedzinie każdy w swojej dziedzinie. each in their own area.

Tem um texto do Manuel Quirino, de 1918, there is|a|text|of|Manuel|Quirino|from Ma|jeden|tekst|od|Manuel|Quirino|z Jest tekst Manuela Quirino z 1918 roku, There is a text by Manuel Quirino, from 1918,

que é um dos documentos mais incríveis que eu já li. that|is|one|of the|documents|most|incredible|that|I|ever|read który|jest|jednym|z|dokumentów|najbardziej|niesamowitych|które|ja|już|przeczytałem to jeden z najbardziej niesamowitych dokumentów, jakie kiedykolwiek czytałem. which is one of the most incredible documents I have ever read.

Começa pelo nome. starts|by the|name Zaczyna|od|imienia Zaczyna się od nazwy. It starts with the name.

O colono preto como fator da civilização brasileira. the|settler|black|as|factor|of the|civilization|Brazilian The|settler|black|as|factor|of|civilization|Brazilian Czarny kolonista jako czynnik cywilizacji brazylijskiej. The black settler as a factor of Brazilian civilization.

Olha a palavra que ele escolheu. look|the|word|that|he|chose Patrz|ta|słowo|którą|on|wybrał Zobacz słowo, które wybrał. Look at the word he chose.

Colono. Osadnik. Colonist.

Colono é aquele que habita uma colônia, que é membro, que é parte de uma colônia. colonist|is|that one|who|inhabits|a|colony|that|is|member|that|is|part|of|a|colony osadnik|jest|ten|który|zamieszkuje|jedną|kolonię|który|jest|członkiem|który|jest|częścią|z|jedną|kolonią Osadnik to ten, kto mieszka w kolonii, kto jest członkiem, kto jest częścią kolonii. A colonist is someone who inhabits a colony, who is a member, who is part of a colony.

O Quirino estava colocando o negro para dentro da história oficial. the|Quirino|was|putting|the|black person|to|inside|of the|history|official (artykuł określony)|Quirino|był|umieszczając|(artykuł określony)|czarny|do|wewnątrz|(artykuł określony)|historia|oficjalna Quirino wprowadzał czarnego do oficjalnej historii. Quirino was placing the black person into the official history.

Não como escravizado subserviente, sem agência, sem conhecimento, not|as|enslaved|subservient|without|agency|without|knowledge Nie|jako|zniewolony|podległy|bez|agencji|bez|wiedzy Nie jako zniewolony sługa, bez agencji, bez wiedzy, Not as a subservient enslaved person, without agency, without knowledge,

que só servia para executar ordens. that|only|served|to|execute|orders który|tylko|służył|do|wykonywania|rozkazów który służył tylko do wykonywania rozkazów. that only served to execute orders.

Mas como parte do todo. but|as|part|of the|whole Ale|jak|część|z|całość Ale jako część całości. But as part of the whole.

E uma parte crucial. and|a|part|crucial I|a|część|kluczowa I kluczowa część. And a crucial part.

Como protagonista. as|protagonist Jako|protagonista Jako protagonista. As a protagonist.

Nesse livro, ele escreveu o quê? in this|book|he|wrote|the|what W tej|książce|on|napisał|co|pytanie W tej książce, co on napisał? In this book, what did he write?

O colono preto é a principal figura, o fator máximo da nossa riqueza econômica, the|colonist|black|is|the|main|figure|the|factor|maximum|of the|our|wealth|economic The|colonist|black|is|the|main|figure|the|factor|maximum|of the|our|wealth|economic Czarny osadnik jest główną postacią, maksymalnym czynnikiem naszego bogactwa ekonomicznego, The black settler is the main figure, the maximum factor of our economic wealth,

fonte da organização nacional. source|of the|organization|national źródło|organizacji|narodowej|narodowej źródłem organizacji narodowej. source of national organization.

Que foi o trabalho do negro que aqui sustentou por séculos that|was|the|work|of the|black|that|here|sustained|for|centuries Co|było|ten|praca|czarnego|czarny|który|tutaj|utrzymywał|przez|wieki To była praca czarnoskórego, która tutaj utrzymywała przez wieki. What was the work of the black people that sustained here for centuries?

a nobreza e a propriedade do Brasil. the|nobility|and|the|property|of the|Brazil ta|szlachta|i|ta|własność|w|Brazylii szlachta i własność Brazylii. the nobility and property of Brazil.

Foi com o produto do seu trabalho que tivemos as instituições científicas, it was|with|the|product|of the|your|work|that|we had|the|institutions|scientific Był|z|ten|produkt|z|jego|praca|że|mieliśmy|te|instytucje|naukowe To dzięki owocom swojej pracy mieliśmy instytucje naukowe, It was with the product of their work that we had scientific institutions,

letras, artes, comércio, indústria, etc., letters|arts|commerce|industry|etc litery|sztuki|handel|przemysł|itd literaturę, sztukę, handel, przemysł itd., letters, arts, commerce, industry, etc.,

competindo-lhe, portanto, um lugar de destaque competing||therefore|a|place|of|prominence ||zatem|jedno|miejsce|w|wyróżnieniu dlatego przysługuje mu miejsce w czołówce. therefore, it deserves a prominent place.

como fator da civilização brasileira. as|factor|of the|civilization|Brazilian jako|czynnik|cywilizacji||brazylijskiej jako czynnik cywilizacji brazylijskiej. as a factor of Brazilian civilization.

Mas calma que tem mais. but|calm|that|there is|more Ale|spokojnie|że|jest|więcej Ale spokojnie, jest więcej. But wait, there's more.

Ele cita o nome de vários intelectuais negros, como o Machado de Assis, he|cites|the|name|of|several|intellectuals|black|like|the|Machado|of|Assis On|cytuję|ten|imię|z|wielu|intelektualistów|czarnoskórych|jak|ten||| Wymienia nazwiska wielu czarnoskórych intelektualistów, takich jak Machado de Assis, He mentions the names of several black intellectuals, such as Machado de Assis,

a Família Rebouças, o José do Patrocínio e o Cruz de Souza, the|family|Rebouças|the|José|of|Patrocínio|and|the|Cruz|of|Souza rodzina||Rebouças|pan|José|z|Patrocínio|i|pan|Cruz|z|Souza rodzina Rebouças, José do Patrocínio i Cruz de Souza, the Rebouças Family, José do Patrocínio, and Cruz e Souza,

e escreve que eles representam and|he writes|that|they|they represent i|pisze|że|oni|reprezentują i pisze, że reprezentują and writes that they represent

o que há de mais seleto nas afirmações do saber, the|that|there is|of|most|select|in the|statements|of the|knowledge co|co|jest|z|bardziej||w|twierdzeniach|wiedzy|wiedza to, co jest najbardziej wybitne w twierdzeniach wiedzy, the most select of the statements of knowledge,

verdadeiras glórias da nação. true|glories|of the|nation prawdziwe|chwały|narodu|naród prawdziwe chwały narodu. true glories of the nation.

O Manuel Quirino dizia que o Brasil possui duas grandezas reais, the|Manuel|Quirino|he said|that|the|Brazil|it possesses|two|greatnesses|real (artykuł określony)|Manuel|Quirino|mówił|że|(artykuł określony)|Brazylia|posiada|dwie|wielkości|rzeczywiste Manuel Quirino mówił, że Brazylia ma dwie prawdziwe wielkości, Manuel Quirino said that Brazil has two real greatnesses,

a uberdade do solo, a abundância, né? the|fertility|of|soil|the|abundance|right ta|prawda|z|ziemi|ta|obfitość|prawda żyzność gleby, obfitość, prawda? the fertility of the soil, the abundance, right?

E uma abundância fértil, fecunda. and|a|abundance|fertile|fecund I|a|obfitość|żyzna|płodna I to obfitość płodna, urodzajna. And a fertile, fecund abundance.

Bom, mas a uberdade do solo e o talento do mestiço. well|but|the|fertility|of|soil|and|the|talent|of|mestizo Dobrze|ale|ta|wyższość|nad|rasy|i|ten|talent|od|mieszaniec Dobrze, ale żyzność gleby i talent mieszanka. Well, but the fertility of the soil and the talent of the mestizo.

E o Quirino também foi bem direto ao tratar dos senhores brancos, and|the|Quirino|also|was|well|direct|to the|dealing|with the|gentlemen|white I|the|Quirino|also|was|quite|direct|when|addressing|of the|gentlemen|white A Quirino również był bardzo bezpośredni, mówiąc o białych panach, And Quirino was also very direct in addressing the white masters,

dizendo que eram dotados de cobiça, de parasitismo. saying|that|they were|endowed|with|greed||parasitism mówiąc|że|byli|obdarzeni|przez|chciwość||pasożytnictwo mówiąc, że byli obdarzeni chciwością, pasożytnictwem. saying that they were endowed with greed, with parasitism.

E que, fora os funcionários da alta administração, And|that|except|the|employees|of the|high|administration I|that|except|the|employees|of|upper|management A że, poza pracownikami wyższej administracji, And that, apart from the high administration officials,

as primeiras levas de colonos portugueses eram de degredados, the|first|waves|of|settlers|Portuguese|they were|of|exiles te|pierwsze|fale|z|osadników|portugalskich|były|z|zesłańców pierwsze fale portugalskich osadników składały się z wygnańców, the first waves of Portuguese colonists were made up of exiles,

de indivíduos viciosos e de soldados de presídio. of|individuals|vicious|and|of|soldiers|of|prison od|jednostek|nałogowych|i|od|żołnierzy|od|więzienia z osób występnych i żołnierzy więziennych. of vicious individuals and prison soldiers.

Já os africanos, ele chamava de heróis. already|the|Africans|he|called|of|heroes Już|tych|Afrykanów|on|nazywał|(przyimek)|bohaterów On nazywał ich bohaterami. He called the Africans heroes.

Heróis. heroes Bohaterowie Bohaterami. Heroes.

Hoje, nada disso é novidade para a gente. today|nothing|of that|is|news|for|the|people Dziś|nic|z tego|jest|nowością|dla|nas|ludzie Dziś nic z tego nie jest dla nas nowością. Today, none of this is new to us.

Mas ele fez isso lá na virada do século, but|he|did|that|there|at the|turn|of the|century Ale|on|zrobił|to|tam|w|przełomie|wieku|wieku Ale on zrobił to na przełomie wieku, But he did this back at the turn of the century,

quando as autoridades e mesmo a academia só via um negro de uma forma, when|the|authorities|and|even|the|academia|only|saw|a|black man|in|a|way kiedy|te|władze|i|nawet|ta|akademia|tylko|widziała|jednego|czarnego|w|jedną|sposób kiedy władze, a nawet akademia, widziały czarnego tylko w jeden sposób, when the authorities and even academia only saw a black person in one way,

como um problema a ser resolvido. as|a|problem|to|be|solved jak|jeden|problem|do|być|rozwiązany jako problem do rozwiązania. as a problem to be solved.

Por isso que o Quirino é tido como o primeiro intelectual brasileiro for|that|that|the|Quirino|is|considered|as|the|first|intellectual|Brazilian To|to|że|ten|Quirino|jest|uważany|za|pierwszego|pierwszego|intelektualistę|brazylijskiego Dlatego Quirino jest uważany za pierwszego brazylijskiego intelektualistę That is why Quirino is considered the first Brazilian intellectual

a tratar positivamente o africano e o afrodescendente na nossa história. to|treat|positively|the|African|and|the|Afro-descendant|in|our|history do|traktować|pozytywnie|(rodzajnik męski)|afrykański|i|(rodzajnik męski)|afrodescendent|w|naszej|historii który pozytywnie odnosił się do Afrykanów i osób afrodescendentnych w naszej historii. to positively address the African and Afro-descendant in our history.

A reconhecer o protagonismo das pessoas negras na formação do Brasil. to|recognize|the|protagonism|of the|people|black|in the|formation|of the|Brazil (nieprzetłumaczalne)|uznanie|(nieprzetłumaczalne)|protagonizm|(nieprzetłumaczalne)|ludzi|czarnoskórych|w|kształtowaniu|(nieprzetłumaczalne)|Brazylii Uznając rolę czarnoskórych ludzi w kształtowaniu Brazylii. Recognizing the prominence of black people in the formation of Brazil.

E por isso que a gente decidiu dar ao projeto o nome do Quirino. and|for|that|that|the|we|decided|to give|to the|project|the|name|of the|Quirino I|for|this|that|the|we|decided|to give|to the|project|the|name|of|Quirino I dlatego zdecydowaliśmy się nadać projektowi imię Quirino. And that's why we decided to name the project after Quirino.

Não porque o projeto é todo sobre ele, e a essa altura você já sabe que não é, not|because|the|project|is|all|about|him|and|at|this|point|you|already|know|that|not|is Nie|ponieważ|ten|projekt|jest|cały|o|niego|i|ta|ta|pora|ty|już|wiesz|że|nie|jest Nie dlatego, że projekt jest cały o nim, a w tym momencie już wiesz, że tak nie jest, Not because the project is entirely about him, and by now you already know it's not,

mas como uma forma de menção, de homenagem. but|as|a|way|of|mention|of|tribute ale|jako|forma||de|wspomnienie|de|hołd ale jako forma wzmianki, hołdu. but as a form of mention, of tribute.

De reconhecimento a alguém que veio antes e que abriu os caminhos. of|recognition|to|someone|who|came|before|and|that|opened|the|paths Od|uznanie|dla|kogoś|kto|przyszedł|wcześniej|i|kto|otworzył|te|drogi Uznanie kogoś, kto przyszedł wcześniej i otworzył drogi. Recognition of someone who came before and paved the way.

Um homem negro, nascido 37 anos antes da abolição, a|man|black|born|years|before|of the|abolition Pewien|mężczyzna|czarnoskóry|urodzony|lat|przed|od|zniesieniem niewolnictwa Czarnoskóry mężczyzna, urodzony 37 lat przed zniesieniem niewolnictwa, A black man, born 37 years before the abolition,

que possibilitou toda essa revolução. that|made possible|all|this|revolution która|umożliwiła|cała|ta|rewolucja który umożliwił całą tę rewolucję. who made this entire revolution possible.

E tudo isso porque a uma criança negra foi dada a chance de estudar. and|everything|this|because|to the|a|child|black|was|given|to|chance|to|study I|everything|this|because|to|a|child|black|was|given|the|chance|to|study I to wszystko dlatego, że czarnoskórej dziecku dano szansę na naukę. And all of this because a black child was given the chance to study.

Certamente ele tentou incluir, certainly|he|tried|to include Na pewno|on|próbował|włączyć Z pewnością próbował włączyć, Certainly he tried to include,

ou melhor, conseguiu incluir o africano na história do Brasil, or|better|he managed|to include|the|African|in the|history|of the|Brazil lub|lepiej|udało się|włączyć|ten|afrykański|w|historię|o|Brazylii a raczej, udało mu się włączyć Afrykanina w historię Brazylii, or rather, he managed to include the African in the history of Brazil,

sim, e de forma positiva. yes|and|in a|way|positive tak|i|w|sposób|pozytywny tak, i to w pozytywny sposób. yes, and in a positive way.

Porque imagens do negro sempre existiam, because|images|of the|black|always|existed Ponieważ|obrazy|(przyimek)|czarny|zawsze|istniały Ponieważ obrazy czarnoskórych zawsze istniały, Because images of black people always existed,

mas geralmente eram como uma péssima influência. but|generally|they were|like|a|terrible|influence ale|zazwyczaj|były|jak|złą|bardzo złą|wpływ ale zazwyczaj byli jak zły wpływ. but they were generally like a terrible influence.

Ele foi um educador porque era professor, he|he was|a|educator|because|he was|teacher On|był|jednym|nauczycielem|ponieważ|był|nauczycielem Był edukatorem, ponieważ był nauczycielem, He was an educator because he was a teacher,

ele produziu livros de doutorado, he|he produced|books|of|doctorate on|wyprodukował|książki|z|doktoratu wyprodukował książki doktorskie, he produced doctoral books,

ele foi um professor, ele foi um professor, he|he was|a|teacher|he|he was|a|teacher on|był|jednym|nauczycielem|||| był nauczycielem, był nauczycielem, he was a teacher, he was a teacher,

porque era professor, ele produziu livros didáticos, because|he was|teacher|he|he produced|books|textbooks ponieważ|był|nauczycielem|on|wyprodukował|książki|podręczniki ponieważ był nauczycielem, pisał podręczniki, because he was a teacher, he produced textbooks,

mas também, ao meu ver, ele queria educar, but|also|to the|my|view|he|he wanted|to educate ale|też|moim|moim|zdaniem|on|chciał|edukować ale także, moim zdaniem, chciał edukować, but also, in my view, he wanted to educate,

ou instruir os brasileiros sobre o papel e a cultura dos africanos. or|to instruct|the|Brazilians|about|the|role|and|the|culture|of the|Africans lub|instruować|(zaimek dopełnienia)|Brazylijczyków|o|rolę|rolę|i|(przyimek)|kultura|(przyimek)|Afrykanów lub instruować Brazylijczyków na temat roli i kultury Afrykanów. or instruct Brazilians about the role and culture of Africans.

E também porque ele acreditava no valor da educação. and|also|because|he|he believed|in the|value|of the|education I|also|because|he|believed|in|value|of|education A także dlatego, że wierzył w wartość edukacji. And also because he believed in the value of education.

Além de pioneiro nas pesquisas da antropologia culinária da Bahia, besides|of|pioneer|in the|research|of the|anthropology|culinary|of the|Bahia Oprócz|z|pionier|w|badaniach|z|antropologii|kulinarnej|z|Bahia Oprócz bycia pionierem w badaniach nad antropologią kulinarną w Bahia, In addition to being a pioneer in culinary anthropology research in Bahia,

o Manuel Quirino foi um dos precursores dos estudos sobre o candomblé. the|Manuel|Quirino|he was|a|of the|pioneers|of the|studies|about|the|candomblé (artykuł określony)|Manuel|Quirino|był|(artykuł nieokreślony)|jednym z|prekursorów|(artykuł określony)|badań|o||candomblé Manuel Quirino był jednym z prekursorów badań nad candomblé. Manuel Quirino was one of the forerunners of studies on candomblé.

Mas apesar de tudo isso, de tudo que a gente citou aqui, but|despite|of|everything|that|of|everything|that|the|we|mentioned|here Ale|pomimo|z|wszystko|to|z|wszystko|co|my|ludzie|wymienili|tutaj Jednak pomimo tego wszystkiego, o czym tutaj wspomnieliśmy, But despite all of this, everything we mentioned here,

ele hoje não é tão lembrado ou reconhecido quanto deveria. he|today|not|is|so|remembered|or|recognized|as|should on|dzisiaj|nie|jest|tak|pamiętany|ani|rozpoznawany|jak|powinien dziś nie jest tak pamiętany ani doceniany, jak powinien. he is not as remembered or recognized today as he should be.

Infelizmente, eu tenho que dizer, e parece simplório, unfortunately|I|have|to|say|and|seems|simplistic Niestety|ja|mam|że|powiedzieć|i|wydaje się|proste Niestety, muszę to powiedzieć, i wydaje się to proste, Unfortunately, I have to say, and it seems simplistic,

mas se Manuel Quirino não é reconhecido ou conhecido como deveria, but|if|Manuel|Quirino|not|is|recognized|or|known|as|should ale|jeśli|Manuel|Quirino|nie|jest|rozpoznawany|lub|znany|jak|powinien ale jeśli Manuel Quirino nie jest uznawany lub znany tak, jak powinien, but if Manuel Quirino is not recognized or known as he should be,

é puro preconceito. jest|czystym|uprzedzeniem to czysta uprzedzenie. it is pure prejudice.

Ele era um apaixonado pela educação, he|was|a|passionate|for the|education On|był|jednym|pasjonatem|za|edukację Był pasjonatem edukacji, He was passionate about education,

e ele usava a sua própria história de vida como referência. and|he|used|the|his|own|story|of|life|as|reference i|on|używał|jego|jego|własna|historia|życia|życie|jako|odniesienie i używał swojej własnej historii życia jako odniesienia. and he used his own life story as a reference.

Ele fez questão de colocar a sua biografia no prefácio de suas obras, he|made|point|to|put|the|his|biography|in the|preface|of|his|works On|zrobił|kwestię|o|umieścić|jego||biografię|w|przedmowie|jego|jego|dziełach Zależało mu na umieszczeniu swojej biografii w przedmowie do swoich dzieł, He made a point of including his biography in the preface of his works,

porque ele acreditava que a instrução era a única maneira de fazer o negro progredir. because|he|believed|that|the|education|was|the|only|way|to|make|the|black person|progress ponieważ|on|wierzył|że|ta|edukacja|była|jedyną|jedyną|sposobem|do|uczynić|ten|czarnoskóry|postępować ponieważ wierzył, że edukacja była jedynym sposobem na postęp czarnoskórych. because he believed that education was the only way for black people to progress.

Esse ideal da educação como forma de ascensão this|ideal|of the|education|as|form|of|ascension Ten|idea|z|edukacja|jako|forma|do|awansu Ten ideał edukacji jako formy awansu This ideal of education as a means of ascension

foi central para todos os movimentos negros que surgiram no pós-abolição. was|central|for|all|the|movements|black|that|emerged|in the|| był|centralny|dla|wszystkich|te|ruchy|czarnoskóre|które|powstały|w|| było centralne dla wszystkich ruchów czarnoskórych, które pojawiły się po zniesieniu niewolnictwa. was central to all the black movements that emerged after abolition.

Era um dos pilares da Frente Negra brasileira, por exemplo, was|one|of the|pillars|of the|Front|Black|Brazilian|for|example Był|jednym|z|filarów|czarnej|Frontu|Czarnej|brazylijskiej|na|przykład Był jednym z filarów Brazylijskiego Frontu Czarnego, na przykład, It was one of the pillars of the Brazilian Black Front, for example,

fundada em 1931. founded|in założona|w założonego w 1931 roku. founded in 1931.

O jornal da Frente Negra fazia críticas constantes The|newspaper|of the|Front|Black|made|criticisms|constant The|newspaper|of|Black|Front|made|criticisms|constant Gazeta Frontu Czarnego regularnie krytykowała The newspaper of the Black Front made constant criticisms

não só à forma como as crianças negras eram tratadas nas escolas por professores brancos, not|only|to the|way|how|the|children|black|they were|treated|in the|schools|by|teachers|white nie|tylko|do|sposób|jak|te|dzieci|czarne|były|traktowane|w|szkołach|przez|nauczycieli|białych nie tylko na sposób, w jaki czarne dzieci były traktowane w szkołach przez białych nauczycieli, not only to the way black children were treated in schools by white teachers,

mas ao conteúdo dos livros didáticos que but|to the|content|of the|books|textbooks|that ale|do|treści|z|książek|podręczników|które ale także na treść podręczników, które but to the content of the textbooks that

têm dado ao negro a impressão de que os seus antepassados foram uns desgraçados they have|given|to the|black person|the|impression|that|that|the|their|ancestors|they were|some|unfortunate ones mają|daną|do|czarnoskóremu|wrażenie|wrażenie|że|którzy|jego||przodkowie|byli|pewnymi|nieszczęśnikami dają czarnoskórym wrażenie, że ich przodkowie byli nieszczęśnikami have given black people the impression that their ancestors were wretched

e de que os jovens negros, só por isso, têm de ser sempre uns vencidos. and|that|that|the|young|black|only|for|that|they have|to|be|always|some|defeated ones i|od|że|ci|młodzi|czarni|tylko|przez|to|muszą|(czasownik posiłkowy)|być|zawsze|(przymiotnik)|pokonani i że młodzi czarni, tylko z tego powodu, muszą zawsze być przegranymi. and that young black people, just because of that, must always be defeated.

A Frente Negra tinha uma escola própria e recebia não só crianças negras, the|Front|Black|had|a|school|own|and|received|not|only|children|black The|Black Front|Black|had|a|school|own|and|received|not|only|children|black Czarna Front miała własną szkołę i przyjmowała nie tylko czarne dzieci, The Black Front had its own school and received not only black children,

mas os filhos de imigrantes também. but|the|children|of|immigrants|also ale|ci|dzieci|imigrantów|imigrantów|też ale także dzieci imigrantów. but also the children of immigrants.

Por exemplo, os filhos de japoneses que já começavam a se instalar na Liberdade, em São Paulo, for|example|the|children|of|Japanese|that|already|started|to|themselves|settle|in the|Liberdade|in|São|Paulo Na|przykład|ci|dzieci|z|Japończyków|którzy|już|zaczynali|się||osiedlać|w|dzielnicy Liberdade|w|São|Paulo Na przykład dzieci Japończyków, którzy zaczynali już osiedlać się w Liberdade w São Paulo, For example, the children of Japanese who were beginning to settle in Liberdade, in São Paulo,

onde ficava a sede da Frente Negra. where|was located|the|headquarters|of the|Front|Black gdzie|znajdowała się|ta|siedziba|Frontu|Front|Czarna gdzie znajdowała się siedziba Czarnego Frontu. where the headquarters of the Black Front was located.

Aliás, tem uma fala do professor Silvio Almeida que eu gosto muito. by the way|there is|a|speech|from the|professor|Silvio|Almeida|that|I|like|very A propos|ma|jedno|wypowiedź|profesora||Silvio|Almeida|która|ja|lubię|bardzo A zresztą, jest jedno zdanie profesora Silvio Almeidy, które bardzo mi się podoba. By the way, there is a statement from Professor Silvio Almeida that I really like.

Foi uma palestra que ele deu em 2018 it was|a|lecture|that|he|gave|in Była|jedna|wykład|którą|on|dał|w To był wykład, który wygłosił w 2018 roku. It was a lecture he gave in 2018.

e ele cita um texto clássico de um sociólogo negro, o Alberto Guerreiro Ramos. and|he|cites|a|text|classic|by|a|sociologist|black|the|Alberto|Guerreiro|Ramos i|on|cytuje|jeden|tekst|klasyczny|od|jeden|socjolog|czarnoskóry|ten|Alberto|Guerreiro|Ramos I cytuje klasyczny tekst czarnoskórego socjologa, Alberto Guerreiro Ramosa. And he quotes a classic text by a Black sociologist, Alberto Guerreiro Ramos.

O nome do texto é the|name|of the|text|is The|name|of|text|is Tytuł tekstu to The title of the text is

Patologia Social do Branco Brasileiro. pathology|social|of the|white|Brazilian Patologia|Społeczna|(przyimek)|Biały|Brazylijczyk Patologia społeczna białego Brazylijczyka. Social Pathology of the Brazilian White.

Então, o Guerreiro Ramos começa a implicar com os autores que são até aliados, so|the|warrior|Ramos|he starts|to|implicate|with|the|authors|that|are|even|allies Więc|(rodzajnik męski)|Wojownik|Ramos|zaczyna|(rodzajnik żeński)|zadręczać|z|(rodzajnik męski)|autorzy|którzy|są|nawet|sojusznicy Więc Guerreiro Ramos zaczyna mieć zastrzeżenia do autorów, którzy są nawet sojusznikami, So, Guerreiro Ramos starts to take issue with the authors who are even allies,

que eles falam sobre o problema do negro no Brasil, né? that|they|they talk|about|the|problem|of the|black|in the|Brazil|right że|oni|mówią|o|ten|problem|czarnoskórego|czarnoskórego|w|Brazylii|prawda którzy mówią o problemie czarnoskórych w Brazylii, prawda? who talk about the problem of the black population in Brazil, right?

Florestan, tal. Florestan|such Florestan|tak Florestan, itd. Florestan, and so on.

Aí o Guerreiro Ramos fala assim, then|the|warrior|Ramos|he speaks|like this Tam|wojownik|Guerreiro|Ramos|mówi|tak A więc wojownik Ramos mówi tak, Then Guerreiro Ramos says,

o problema do Brasil não é o negro, não. the|problem|of the|Brazil|not|is|the|black person|not (nieprzetłumaczalne)|problem|(przyimek)|Brazylia|nie|jest|(nieprzetłumaczalne)|czarnoskóry|nie problem Brazylii nie jest czarny, nie. the problem of Brazil is not the black person, no.

O problema é do negro, o problema é do branco. the|problem|is|of the|black person|the|problem|is|of the|white person problem|problem|is|of|black|the||||white Problem jest czarny, problem jest biały. The problem is with the black person, the problem is with the white person.

É o branco que não quer se integrar. it is|the|white person|that|not|wants|oneself|to integrate To jest|ten|biały|który|nie|chce|się|zintegrować To biały nie chce się zintegrować. It is the white person who does not want to integrate.

E na educação isso fica muito evidente. and|in the|education|this|stays|very|evident I|w|edukacji|to|jest|bardzo|oczywiste A w edukacji to staje się bardzo oczywiste. And in education, this becomes very evident.

Quem sempre quis dividir, segregar, separar, who|always|wanted|to divide|to segregate|to separate Kto|zawsze|chciał|dzielić|segregować|separować Kto zawsze chciał dzielić, segregować, oddzielać, Those who always wanted to divide, segregate, separate,

quem não aceitava que o filho tivesse um coleguinha negro na caríssima escola particular, who|not|accepted|that|the|son|had|a|little friend|black|in the|very expensive|school|private kto|nie|akceptował|że|ten|syn|miał|jednego|kolegę|czarnoskórego|w|bardzo drogiej|szkole|prywatnej kto nie akceptował, że jego dziecko ma czarnoskórego kolegę w drogiej szkole prywatnej, who did not accept that their child had a black classmate in the expensive private school,

foi o branco. was|the|white był|ten|biały to biały. were the white people.

Quem entregou a educação brasileira pra iniciativa privada na ditadura militar, who|delivered|the|education|Brazilian|to the|initiative|private|in the|dictatorship|military Kto|oddał|(artykuł określony)|edukację|brazylijską|dla|inicjatywy|prywatnej|w|dyktaturze|wojskowej Kto oddał brazylijskie szkolnictwo w ręce sektora prywatnego podczas dyktatury wojskowej, Who handed Brazilian education over to the private sector during the military dictatorship,

enfraquecendo ainda mais a já combalida educação pública, |||||ailing|| osłabiając|jeszcze|bardziej||już|osłabiona|edukacja|publiczna jeszcze bardziej osłabiając już i tak wątłe szkolnictwo publiczne, further weakening the already battered public education,

foi o branco. was|the|white był|ten|biały to biały. was the white.

E, de novo, o negro não cruzou os braços, não esperou sentado. and|of|again|the|black|not|crossed|the|arms|not|waited|sitting I|of|again|the|black man|not|crossed|the|arms|not|waited|sitting A znowu czarnoskóry nie założył rąk, nie czekał bezczynnie. And, once again, the black did not fold his arms, did not wait sitting down.

Em 1995, quando o assassinato dos zumbidos palmares completou 300 anos, in|when|the|assassination|of the|buzzards|palm|completed|years W|kiedy|(rodzajnik męski)|zabójstwo|(rodzajnik męski)|zumbidos|palmares|ukończyło|lat W 1995 roku, kiedy mijało 300 lat od zamordowania palmy zumbido, In 1995, when the assassination of the palm buzzards completed 300 years,

os movimentos negros reuniram 30 mil pessoas em Brasília, the|movements|black|gathered|thousand|people|in|Brasília te|ruchy|czarnoskóre|zgromadzili|tysięcy|ludzi|w|Brasílii ruchy czarnoskóre zgromadziły 30 tysięcy osób w Brasílii, black movements gathered 30 thousand people in Brasília,

num 20 de novembro, on a|of|November w|listopada|listopad w dniu 20 listopada, on November 20,

na marcha contra o racismo pela cidadania e a vida. in the|march|against|the|racism|for|citizenship|and|the|life na|marsz|przeciwko|ten|rasizm|za|obywatelstwo|i|życie| na marszu przeciwko rasizmowi na rzecz obywatelstwa i życia. in the march against racism for citizenship and life.

O movimento negro unificado entregou ao presidente da época, the|movement|black|unified|delivered|to the|president|of the|time (nie tłumaczyć)|ruch|czarnoskóry|zjednoczony|przekazał|(przyimek)|prezydent|(przyimek)|czas Zjednoczony ruch czarnoskórych przekazał ówczesnemu prezydentowi, The unified black movement delivered to the president at the time,

o Fernando Henrique Cardoso, um documento histórico. the|Fernando|Henrique|Cardoso|a|document|historical (artykuł określony)|Fernando|Henrique|Cardoso|(artykuł nieokreślony)|dokument|historyczny Fernando Henrique Cardoso, historyczny dokument. Fernando Henrique Cardoso, a historical document.

Tinha um diagnóstico da desigualdade no Brasil, mas também propostas. had|a|diagnosis|of the|inequality|in the|Brazil|but|also|proposals Miał|jeden|diagnoza|o|nierówności|w|Brazylii|ale|także|propozycje Zawierał diagnozę nierówności w Brazylii, ale także propozycje. It contained a diagnosis of inequality in Brazil, but also proposals.

Entre elas, o desenvolvimento de ações afirmativas pro acesso de negros among|them|the|development|of|actions|affirmative|for|access|of|blacks Między|nimi|(rodzajnik męski)|rozwój|działań|afirmatywnych|pro|na rzecz|dostępu|do|czarnoskórych Wśród nich rozwój działań afirmatywnych na rzecz dostępu czarnoskórych. Among them, the development of affirmative actions for the access of black people.

aos cursos profissionalizantes, to the|courses|vocational do|kursy|zawodowe do kursów zawodowych, to vocational courses,

às universidades e às áreas de tecnologia de ponta. to the|universities|and|to the|areas|of|technology|of|cutting edge do|uniwersytety|i|do|obszary|technologii|||zaawansowanej uniwersytetów i obszarów technologii zaawansowanej. to universities and to cutting-edge technology fields.

Daí, em 96, o Ministério da Justiça fez um seminário then|in|the|Ministry|of the|Justice|held|a|seminar stąd|w|ministerstwo|Ministerstwo|Sprawiedliwości|Sprawiedliwości|zorganizowało|jeden|seminarium W 96 roku Ministerstwo Sprawiedliwości zorganizowało seminarium Then, in 96, the Ministry of Justice held a seminar

e o Marco Maciel, então vice-presidente da República, disse que and|the|Marco|Maciel|then|||of the|Republic|said|that i|ten|Marco|Maciel|wtedy|||(przyimek)|Republika|powiedział|że a Marco Maciel, ówczesny wiceprezydent Republiki, powiedział, że and Marco Maciel, then Vice President of the Republic, said that

Em 2000, foi aprovada a primeira lei estadual de cotas. in|it was|approved|the|first|law|state|of|quotas W|została|zatwierdzona|pierwsza||ustawa|stanowa|o|kwot W 2000 roku uchwalono pierwszą ustawę stanową o kwotach. In 2000, the first state quota law was approved.

No Rio de Janeiro, com 50% das vagas para egressos da rede pública. in|Rio|of|Janeiro|with|of the|spots|for|graduates|from the|network|public W|Rio|z|Janeiro|z|z|miejsc|dla|absolwentów|z|sieci|publicznej W Rio de Janeiro 50% miejsc przeznaczono dla absolwentów szkół publicznych. In Rio de Janeiro, with 50% of the spots for graduates from the public school system.

Em 2003, a Universidade Estadual do Rio, a UERJ, in|the|University|State|of the|Rio|the|UERJ W|uniwersytet|Uniwersytet|Stanowy|z|Rio||UERJ W 2003 roku Uniwersytet Stanowy w Rio, UERJ, In 2003, the State University of Rio, UERJ,

foi a primeira a aplicar cotas, para estudantes da rede pública, it was|the|first|to|apply|quotas|for|students|from the|network|public była|pierwsza|||zastosować|kwoty|dla|uczniów|z|sieci|publicznej był pierwszym, który wprowadził kwoty dla studentów ze szkół publicznych, was the first to implement quotas for students from the public school system,

para negros e para indígenas. for|blacks|and|for|indigenous people dla|czarnoskórych|i|dla|rdzennych mieszkańców dla czarnoskórych i dla rdzennych mieszkańców. for black people and for indigenous people.

Naquele mesmo ano, a Universidade de Brasília, a UNB, that|same|year|the|University|of|Brasília|the|UNB W tamtym|samym|roku|(rodzajnik żeński)|Uniwersytet|z|Brasília|(rodzajnik żeński)|UNB W tym samym roku Uniwersytet w Brasílii, UNB, In that same year, the University of Brasília, UNB,

foi a primeira federal a adotar o sistema. was|the|first|federal|to|adopt|the|system była|pierwsza|pierwsza|federalna|która|przyjęła|ten|system był pierwszym uniwersytetem federalnym, który przyjął ten system. was the first federal university to adopt the system.

Também naquele ano, já na gestão do Luiz Inácio Lula da Silva, also|that|year|already|in the|administration|of the|Luiz|Inácio|Lula|of the|Silva Również||rok|już|w|kadencji|Luiza||Inácio|Luli|z|Silvą Również w tym roku, już pod rządami Luiza Inácio Luli da Silvy, Also that year, already under the management of Luiz Inácio Lula da Silva,

foi sancionada uma lei que tornou obrigatório, was|sanctioned|a|law|that|made|mandatory została|uchwalona|jedna|ustawa|która|uczyniła|obowiązkowym została uchwalona ustawa, która uczyniła obowiązkowym, a law was enacted that made it mandatory,

em todas as escolas de ensino médio e fundamental, públicas e particulares, in|all|the|schools|of|education|high|and|elementary|public|and|private w|wszystkie|(rodzajnik określony)|szkoły|(przyimek)|nauczania|średnie|i|podstawowe|publiczne|i|prywatne we wszystkich szkołach średnich i podstawowych, publicznych i prywatnych, in all public and private elementary and high schools,

o ensino de história e cultura africana e afro-brasileiras. the|teaching|of|history|and|culture|African|and|| to|nauczanie|historii|historia|i|kultura|afrykańska|i|| nauczanie historii i kultury afrykańskiej oraz afro-brazylijskiej. the teaching of African and Afro-Brazilian history and culture.

Resultado de décadas de lutas e pressão dos movimentos negros. Result|of|decades|of|struggles|and|pressure|from the|movements|black Wynik|z|dziesięcioleci|z|walk|i|presja|z|ruchów|czarnych Rezultat dziesięcioleci walk i presji ruchów czarnoskórych. The result of decades of struggles and pressure from black movements.

Daí, o Democratas, o partido, entrou com mação no Supremo Tribunal Federal, then|the|Democrats|the|party|entered|with|motion|in the|Supreme|Court|Federal Then|the|Democrats|the|party|filed|with|motion|in|Supreme|Court|Federal Wtedy Demokraci, partia, złożyli skargę do Sądu Najwyższego, Then, the Democrats, the party, filed a motion in the Supreme Federal Court,

questionando a constitucionalidade das políticas de ação afirmativa, das cotas. questioning|the|constitutionality|of the|policies|of|action|affirmative|of the|quotas kwestionując|(rodzajnik określony)|konstytucyjność|(rodzajnik określony)|polityki|(przyimek)|działania|afirmatywna|(rodzajnik określony)|kwoty kwestionując konstytucyjność polityki afirmatywnej, kwot. questioning the constitutionality of affirmative action policies, of quotas.

Teve uma audiência pública no STF, antes da votação, there was|a|hearing|public|in the|Supreme Court|before|the|vote Była|jedna|rozprawa|publiczna|w|STF|przed|głosowaniem|głosowaniem Odbyła się publiczna rozprawa w STF, przed głosowaniem, There was a public hearing at the STF, before the vote,

e um dos discursos foi da Sueli Carneiro, and|one|of the|speeches|was|from the|Sueli|Carneiro i|jedno|z|przemówień|było|Sueli||Carneiro a jednym z wystąpień była Sueli Carneiro, and one of the speeches was by Sueli Carneiro,

ativista, filósofa, precursora do feminismo negro brasileiro. activist|philosopher|pioneer|of|feminism|black|Brazilian aktywistka|filozofka|prekursor|brazylijskiego|feminizmu|czarnego|brazylijskiego aktywistka, filozofka, prekursor czarnego feminizmu w Brazylii. activist, philosopher, pioneer of Brazilian black feminism.

A Sueli diz que estavam em jogo dois projetos distintos de nação, the|Sueli|says|that|they were|in|play|two|projects|distinct|of|nation Sueli||mówi|że|były|w|grze|dwa|projekty|odmienne|dotyczące|narodu Sueli mówi, że w grze były dwa różne projekty narodu, Sueli says that two distinct nation projects were at stake,

um que estava ancorado no passado, one|that|was|anchored|in the|past jeden|który|był|zakotwiczony|w|przeszłości jeden zakorzeniony w przeszłości, one that was anchored in the past,

e um outro que dialogava com o futuro. and|one|other|that|dialogued|with|the|future i|jeden|inny|który|rozmawiał|z|o|przyszłością a drugi, który rozmawiał z przyszłością. and another that engaged with the future.

Os que vislumbram o futuro acreditam que se as condições históricas those|who|glimpse|the|future|believe|that|if|the|conditions|historical Ci|którzy|dostrzegają|przyszłość|przyszłość|wierzą|że|jeśli|te|warunki|historyczne Ci, którzy dostrzegają przyszłość, wierzą, że jeśli warunki historyczne Those who envision the future believe that if the historical conditions

nos conduzirão a um país em que a cor da pele ou a racialidade das pessoas us|will lead|to|a|country|in|that|the|color|of the|skin|or|the|raciality|of the|people nas|poprowadzą|do|jeden|kraj|w|który|kolor||skóry||lub|rasowość|rasowość|ludzi|ludzi doprowadzą nas do kraju, w którym kolor skóry lub przynależność rasowa ludzi lead us to a country where the color of skin or the race of people

tornou-se fator gerador de desigualdades, ||factor|generating|of|inequalities ||czynnikiem|generującym|nierówności|nierówności stały się czynnikiem generującym nierówności, has become a factor generating inequalities,

essas condições não estão escritas no DNA nacional, these|conditions|not|are|written|in the|DNA|national te|warunki|nie|są|zapisane|w|DNA|narodowym to te warunki nie są zapisane w DNA narodowym, these conditions are not written in the national DNA,

pois são produto da ação ou inação de seres humanos, because|they are|product|of the|action|or|inaction|of|beings|human ponieważ|są|produktem|z|działanie|lub|bierność|ludzi|istot|ludzkich ponieważ są wynikiem działania lub braku działania ludzi, for they are the product of the action or inaction of human beings,

e, por isso mesmo, podem ser transformadas intencionalmente and|for|that|same|they can|be|transformed|intentionally i|za|to|samo|mogą|być|przekształcone|intencjonalnie i dlatego mogą być intencjonalnie przekształcane and, for that reason, they can be intentionally transformed

pela ação dos seres humanos de hoje. by the|action|of the|beings|human|of|today przez|działanie|ludzi|istoty|ludzie|z|dzisiaj przez działania dzisiejszych ludzi. by the actions of today's human beings.

É o que esperamos dessa Suprema Corte. it is|the|that|we hope|of this|Supreme|Court To jest|co|co|oczekujemy|od tej|Najwyższej|Trybunału Tego oczekujemy od tego Sądu Najwyższego. That is what we expect from this Supreme Court.

Que ela seja parceira e protagonista de um processo de aprofundamento that|she|she is|partner|and|protagonist|of|a|process|of|deepening Niech|ona|będzie|partnerką|i|protagonistką|w|jednym|procesie|w|pogłębiania Niech będzie partnerem i protagonistą procesu pogłębiania May she be a partner and protagonist in a process of deepening

da democracia, da igualdade e da liberdade. of the|democracy|of the|equality|and|of the|freedom od|demokracji|od|równości||od|wolności demokracji, równości i wolności. democracy, equality, and freedom.

E da igualdade e da justiça social. and|of the|equality|and|of the|justice|social I|od|równości|i|od|sprawiedliwości|społecznej I równości oraz sprawiedliwości społecznej. And of equality and social justice.

Por unanimidade, os ministros do STF by|unanimous decision|the|ministers|of the|Supreme Federal Court Przez|jednogłośnie|ci|ministrowie|z|STF Jednogłośnie, ministrowie STF Unanimously, the ministers of the Supreme Court

decidiram que as políticas de ação afirmativa são constitucionais. they decided|that|the|policies|of|action|affirmative|are|constitutional zdecydowali|że|te|polityki|działania|afirmacyjna|afirmacyjna|są|konstytucyjne postanowili, że polityka afirmatywna jest zgodna z konstytucją. they decided that affirmative action policies are constitutional.

Unanimidade. Unanimity jednomyślność Jednogłośnie. Unanimity.

Tinha um único ministro negro naquela sessão. there was|a|only|minister|black|in that|session Miał|jeden|jedyny|minister|czarnoskóry|na tamtej|sesji W tej sesji był tylko jeden czarnoskóry minister. There was only one black minister in that session.

Ele também é a única pessoa negra brasileira a já ter ocupado he|also|is|the|only|person|black|Brazilian|to|already|to have|occupied On|także|jest|tą|jedyną|osobą|czarnoskórą|brazylijską|która|już|mieć|zajmował Jest również jedyną czarnoskórą osobą z Brazylii, która kiedykolwiek zajmowała He is also the only black Brazilian to have ever held

a presidência do STF, o Joaquim Barbosa. the|presidency|of the|Supreme Federal Court|the|Joaquim|Barbosa prezydencja|prezydencja|sądu|Najwyższego Sądu|pan|Joaquim|Barbosa prezydencja STF, Joaquim Barbosa. the presidency of the STF, Joaquim Barbosa.

É natural, portanto, que as ações afirmativas, It is|natural|therefore|that|the|actions|affirmative To jest|naturalna|zatem|że|te|działania|afirmacyjne Jest więc naturalne, że działania afirmatywne, It is natural, therefore, that affirmative actions,

os partidos, mecanismo concebido com vistas a quebrar the|parties|mechanism|conceived|with|views|to|break te|partie|mechanizm|zaprojektowany|z|perspektywami|do|złamania partie, mechanizm stworzony w celu przełamania the parties, a mechanism designed to break

essa dinâmica perversa, sofram o influxo dessas forças contrapostas this|dynamic|perverse|they suffer|the|influx|these|forces|opposed ta|dynamika|perwersyjna|cierpią|wpływ|napływ|tych|sił|przeciwnych tej perwersyjnej dynamiki, podlegają wpływowi tych przeciwnych sił. this perverse dynamic, suffer the influence of these opposing forces.

e atraem considerável resistência, sobretudo, é claro, and|they attract|considerable|resistance|above all|it is|clear i|przyciągają|znaczny|opór|przede wszystkim|jest|oczywiście i przyciągają znaczny opór, przede wszystkim, oczywiście, and attract considerable resistance, especially, of course,

da parte daqueles que historicamente se beneficiam from the|part|those|who|historically|themselves|they benefit od|część|tych|którzy|historycznie|się|korzystają ze strony tych, którzy historycznie korzystali from those who have historically benefited

ou se beneficiaram da discriminação de que são vítimas or|themselves|they benefited|from the|discrimination|of|that|they are|victims lub|się|skorzystali|z|dyskryminacja|od|która|są|ofiarami lub korzystali z dyskryminacji, której ofiarami są or have benefited from the discrimination of which they are victims

os grupos minoritários. the|groups|minority te|grupy|mniejszościowe grupy mniejszościowe. the minority groups.

Talvez você não tenha aprendido na escola, maybe|you|not|have|learned|in the|school Może|ty|nie|miał|nauczył się|w|szkole Może nie nauczyłeś się tego w szkole, Maybe you didn't learn this in school,

mas você sabe qual foi a primeira lei de cotas do ensino brasileiro? but|you|know|which|was|the|first|law|of|quotas|of the|education|Brazilian ale|ty|wiesz|jaka|była|pierwsza||ustawa|o|kwot|w|edukacji|brazylijskim ale wiesz, jaka była pierwsza ustawa o kwotach w brazylijskim systemie edukacji? but do you know what the first affirmative action law in Brazilian education was?

Uma lei de 1968, da ditadura, a|law|of|from the|dictatorship Pewna|ustawa|z|dyktatury| Ustawa z 1968 roku, z czasów dyktatury, It was a law from 1968, during the dictatorship,

que reservava metade das vagas nas escolas técnicas de ensino médio that|reserved|half|of the|spots|in the|schools|technical|of|education|high school która|rezerwowała|połowę|z|miejsc|w|szkołach|technicznych|dla|kształcenia|średniego która rezerwowała połowę miejsc w technicznych szkołach średnich that reserved half of the spots in technical high schools.

e nas faculdades, nos cursos de agronomia e veterinária, and|in the|colleges|in the|courses|of|agronomy|and|veterinary i|w|uczelniach|w|kierunkach|rolnictwa|agronomii|i|weterynarii i na uczelniach, na kierunkach agronomii i weterynarii, and in colleges, in agronomy and veterinary courses,

para candidatos que comprovassem relação com a agropecuária. for|candidates|who|proved|relationship|with|the|agriculture dla|kandydatów|którzy|udowodniliby|związek|z||rolnictwo dla kandydatów, którzy udowodnili związek z rolnictwem. for candidates who could prove a connection to agriculture.

Na prática, quem a lei acabou beneficiando foram os filhos In the|practice|who|the|law|ended up|benefiting|were|the|children W|praktyce|kto|ta|ustawa|ostatecznie|korzystając|byli|ci|dzieci W praktyce, to, kogo ustawa ostatecznie skorzystała, to dzieci In practice, those who ended up benefiting from the law were the children

dos grandes proprietários rurais, a elite branca rural. of the|large|landowners|rural|the|elite|white|rural od|dużych|właścicieli|wiejskich|elita||biała|wiejska wielkich właścicieli ziemskich, białej elity wiejskiej. of large landowners, the rural white elite.

Agro é tudo, agro é pop. agriculture|is|everything|agriculture|is|popular rolnictwo|jest|wszystko|rolnictwo|jest|popularne Agro to wszystko, agro to pop. Agro is everything, agro is pop.

Em 1985, com o início da redemocratização, in|with|the|beginning|of the|redemocratization W|z|rozpoczęciem|początkiem|redemokratyzacji| W 1985 roku, wraz z rozpoczęciem redemokratyzacji, In 1985, with the beginning of redemocratization,

essa lei foi revogada. this|law|was|revoked ta|ustawa|została|uchylona ta ustawa została uchylona. this law was revoked.

Bom, mas voltando a 2012, depois que o STF confirmou well|but|returning|to|after|that|the|Supreme Federal Court|confirmed Dobrze|ale|wracając|do|po|gdy|ten|STF|potwierdził Dobrze, ale wracając do 2012 roku, po tym jak STF potwierdził Well, but going back to 2012, after the STF confirmed

a constitucionalidade das políticas de ação afirmativa no ensino, the|constitutionality|of the|policies|of|action|affirmative|in the|education (artykuł)|konstytucyjność|(przyimek)|polityki|(przyimek)|działania|afirmatywna|(przyimek)|edukacja konstytucyjność polityki afirmatywnej w edukacji, the constitutionality of affirmative action policies in education,

a então presidente Dilma sancionou a chamada lei de cotas the|then|president|Dilma|she sanctioned|the|called|law|of|quotas ta|wtedy|prezydent|Dilma|podpisała|ta|zwana|ustawa|o|kwot ówczesna prezydent Dilma podpisała tzw. ustawę o kwotach the then president Dilma signed the so-called quota law

e é a lei que está em vigor desde então. and|it is|the|law|that|is|in|effect|since|then i|jest|ta|ustawa|która|jest|w|mocy|od|wtedy i jest to ustawa, która obowiązuje od tego czasu. and it is the law that has been in effect since then.

E um monte de gente fala um monte de bobagem sobre essa lei. and|a|lot|of|people|talks|a|lot|of|nonsense|about|this|law I|a|mnóstwo|o|ludzie|mówi|a|mnóstwo|o|bzdur|o|ta|ustawa A mnóstwo ludzi mówi mnóstwo bzdur na temat tej ustawy. And a lot of people say a lot of nonsense about this law.

Fala, por exemplo, que não concorda com ela porque as cotas deveriam ser he/she says|for|example|that|not|he/she agrees|with|her|because|the|quotas|they should|be Mówi|na przykład|przykład|że|nie|zgadza się|z|nią|ponieważ|te|kwoty|powinny|być Mówi, na przykład, że się z nią nie zgadza, ponieważ kwoty powinny być It says, for example, that it does not agree with it because the quotas should be

sociais, mas não raciais. social|but|not|racial społeczne|ale|nie|rasowe społeczne, a nie rasowe. social, not racial.

Só que as cotas já são sociais. only|that|the|quotas|already|they are|social Tylko|że|te|kwoty|już|są|społeczne Tylko że kwoty już są społeczne. But the quotas are already social.

O primeiro corte é o seguinte. the|first|cut|is|the|following Pierwsze|pierwsze|cięcie|jest|to|następne Pierwsze cięcie jest następujące. The first cut is as follows.

Metade das vagas devem ser para estudantes das escolas públicas. half|of the|spots|must|be|for|students|of the|schools|public Połowa|z|miejsc|powinny|być|dla|uczniów|z|szkół|publicznych Połowa miejsc powinna być przeznaczona dla uczniów szkół publicznych. Half of the spots must be for students from public schools.

Daí dentro dessa fatia, dentro dessa fatia, so|inside|this|slice||| Stąd|w|tej|części||| W tej części, w tej części, Then within that slice, within that slice,

é que são reservadas as vagas para negros, indígenas e pessoas com deficiência, is|that|are|reserved|the|spots|for|black|indigenous|and|people|with|disability to|że|są|zarezerwowane|te|miejsca|dla|czarnoskórych|rdzennych|i|ludzi|z|niepełnosprawnością rezerwuje się miejsca dla czarnoskórych, rdzennych i osób z niepełnosprawnościami, is where the spots for black, indigenous, and disabled people are reserved,

proporcionalmente de acordo com a porcentagem desses grupos proportionally|according|agreement|with|the|percentage|of these|groups proporcjonalnie|według|zgodnie|z|procentem|procent|tych|grup proporcjonalnie do procentu tych grup. proportionally according to the percentage of these groups.

em cada um dos estados. in|each|one|of the|states w|każdy|jeden|z|stanów w każdym z tych stanów. in each of the states.

Mas é só uma parte desses 50%. but|it is|only|a|part|of those Ale|jest|tylko|jedna|część|z tych Ale to tylko część tych 50%. But it's only a part of that 50%.

Ou seja, uma pessoa branca, pobre, que estuda em colégio público or|that is|a|person|white|poor|that|studies|in|school|public czyli|znaczy|jedna|osoba|biała|biedna|która|uczy się|w|szkole|publicznej Innymi słowy, biedna biała osoba, która uczy się w szkole publicznej In other words, a poor white person who studies in a public school

está contemplada. is|included jest|uwzględniona jest uwzględniona. is included.

Ela tem a outra parte desses 50% que foram reservados para egressos she|has|the|other|part|of these|that|were|reserved|for|graduates Ona|ma|inny|inna|część|z tych|które|były|zarezerwowane|dla|absolwentów Ona ma drugą część tych 50%, które zostały zarezerwowane dla absolwentów She has the other part of those 50% that were reserved for graduates.

da rede pública. from the|network|public z|sieci|publicznej sieci publicznej. from the public network.

Só que a turma contrária vai ficar espalhando mentira sempre, only|that|the|group|opposing|will|stay|spreading|lie|always Tylko|że|ta|klasa|przeciwna|będzie|pozostawać|rozprzestrzeniając|kłamstwo|zawsze Tylko że przeciwna grupa zawsze będzie szerzyć kłamstwa, It's just that the opposing group will always spread lies,

porque é isso que eles fazem. because|it is|this|that|they|do ponieważ|to|to|co|oni|robią bo to właśnie robią. because that's what they do.

Eles vão ficar usando isso e o ódio para criticar não só as cotas, they|they will|stay|using|this|and|the|hate|to|criticize|not|only|the|quotas Oni|będą|zostaną|używając|to|i|ten|nienawiść|do|krytykować|nie|tylko|te|kwoty Będą to wykorzystywać, a także nienawiść, aby krytykować nie tylko kwoty, They will keep using this and the hatred to criticize not only the quotas,

mas o Fies, o ProUni, enfim. but|the|Fies|the|ProUni|anyway ale|(zaimek wskazujący)|Fies|(zaimek wskazujący)|ProUni|w końcu ale także Fies, ProUni, w końcu. but also Fies, ProUni, and so on.

Qualquer coisa que tente tornar o acesso a oportunidades menos desigual. any|thing|that|tries|to make|the|access|to|opportunities|less|unequal Jakiekolwiek|rzecz|która|próbuje|uczynić|dostęp|dostęp|do|możliwości|mniej|nierówny Cokolwiek, co próbuje uczynić dostęp do możliwości mniej nierównym. Anything that tries to make access to opportunities less unequal.

O Manoa querendo viu uma grande massa de pessoas the|Manoa|wanting|saw|a|large|mass|of|people (nieprzetłumaczalne)|(nieprzetłumaczalne)|chcąc|zobaczył|dużą|dużą|masę|(przyimek)|ludzi Manoa chciał zobaczyć dużą masę ludzi Manoa wanting to see a large mass of people.

que não tinham instituição e muitos que nem tinham ofício. that|not|they had|institution|and|many|that|not even|they had|trade którzy|nie|mieli|instytucję|i|wielu|którzy|nawet|mieli|zawód którzy nie mieli instytucji i wielu, którzy nawet nie mieli zawodu. who had no institution and many who didn't even have a trade.

Aqui de novo a Sabrina Gladhill, que pesquisa a vida e a obra do Manuel Quirino. Here|of|again|the|Sabrina|Gladhill|that|she researches|the|life|and|the|work|of the|Manuel|Quirino Tutaj|od|nowy|(przyimek)|Sabrina|Gladhill|która|bada|(przyimek)|życie|i|(przyimek)|dzieło|(przyimek)|Manuel|Quirino Tutaj znowu Sabrina Gladhill, która bada życie i twórczość Manuela Quirino. Here again is Sabrina Gladhill, who researches the life and work of Manuel Quirino.

Ela tem um livro que analisa a trajetória do Quirino She|has|a|book|that|analyzes|the|trajectory|of the|Quirino Ona|ma|jeden|książkę|który|analizuje|tę|trajektorię|Quirino|Quirino Ma książkę, która analizuje drogę Quirino She has a book that analyzes Quirino's trajectory

junto com a do Booker T. Washington, together|with|the|of the|Booker|T|Washington razem|z|artykuł|od||| razem z Bookerem T. Washingtonem, along with that of Booker T. Washington,

um ex-escravizado estadunidense que também fez da educação a|||American|who|also|made|of the|education jeden|||amerykański|który|również|uczynił|z|edukację były niewolnik amerykański, który również uczynił edukację an ex-slave from the United States who also made education

e da elevação da população negra por meio da educação, metas de vida. and|of the|elevation|of the|population|black|through|means|of the|education|goals|of|life i|od|podniesienie|od|ludność|czarna|przez|środek|od|edukacja|cele|życia| i podniesienie populacji czarnoskórej poprzez edukację, celami życia. and the uplift of the black population through education, life goals.

Então, o que eles pensaram era tentar seguir os padrões europeus, so|the|that|they|thought|was|to try|to follow|the|standards|European Więc|(zaimek wskazujący)|co|oni|pomyśleli|było|spróbować|podążać|(zaimek wskazujący)|standardy|europejskie Więc to, co pomyśleli, to spróbować podążać za europejskimi standardami, So, what they thought was to try to follow European standards,

do que era civilizado, do que era culto, of what|that|was|civilized|of what|that|was|cultured od|co|był|cywilizowany|od|co|był|kulturalny tym, co było cywilizowane, tym, co było kulturalne, of what was civilized, of what was cultured,

e colocar o negro nesses conformes. and|to put|the|black person|in these|terms i|umieścić|ten|czarny|w tych|normach i umieścić czarnego w tych ramach. and to place the black person in these molds.

A tragédia disso tudo é que eles acreditavam piamente the|tragedy|of this|all|is|that|they|believed|firmly Ta|tragedia|z tego|wszystko|jest|że|oni|wierzyli|ślepo Tragedią tego wszystkiego jest to, że wierzyli ślepo The tragedy of all this is that they believed wholeheartedly

que a maneira de superar os estereótipos e o preconceito that|the|way|to|to overcome|the|stereotypes|and|the|prejudice jak|sposób|sposób|przez|przezwyciężyć|te|stereotypy|i|to|uprzedzenie że sposobem na przezwyciężenie stereotypów i uprzedzeń that the way to overcome stereotypes and prejudice

era mostrar que não era nada disso, que o negro não era nada disso, was|to show|that|not|was|nothing|of that|that|the|black person|not|was|nothing|of that było|pokazać|że|nie|był|nic|z tego|że|ten|czarnoskóry|nie|był|nic|z tego było pokazanie, że to nieprawda, że czarny nie jest niczym z tego, was to show that it was none of that, that the black person was none of that,

que tinham negros cultos inteligentes, intelectuais. that|they had|blacks|educated|intelligent|intellectuals którzy|mieli|czarni|wykształceni|inteligentni|intelektualiści że mieli wykształconych, inteligentnych czarnoskórych, intelektualistów. that there were educated, intelligent, intellectual black people.

Mas isso só conseguiu ensandecer os racistas, but|this|only|managed to|drive crazy|the|racists Ale|to|tylko|udało się|oszaleć|ich|rasistów Ale to tylko doprowadziło rasistów do szaleństwa, But this only managed to drive the racists mad,

porque eles viam isso como uma ameaça. because|they|they saw|this|as|a|threat ponieważ|oni|widzieli|to|jako|jedno|zagrożenie ponieważ postrzegali to jako zagrożenie. because they saw this as a threat.

Olha, a minha mãe sempre teve uma coisa. look|the|my|mother|always|she had|a|thing Patrz|moja||mama|zawsze|miała|jedną|rzecz Wiesz, moja mama zawsze miała jedną rzecz. Look, my mother always had one thing.

E, de novo aqui, o Davi Pereira Jr., and|of|again|here|the|Davi|Pereira|Jr I|of|again|here|the|Davi|Pereira|Jr I znowu tutaj, Davi Pereira Jr., And, again here, Davi Pereira Jr.,

que aprendeu a ler e a escrever com a mãe dele that|he learned|to|read|and|to|write|with|the|mother|his który|nauczył się|do|czytać|i|do|pisać|z|tą|matką|jego który nauczył się czytać i pisać z jego matką who learned to read and write with his mother

lá na comunidade quilombola. there|in the|community|quilombola tam|w|społeczność|quilombola tam w społeczności quilombola. there in the quilombola community.

Porque ela sempre dizia, cara, é muito difícil because|she|always|she said|dude|it is|very|difficult Bo ponieważ|ona|zawsze|mówiła|stary|jest|bardzo|trudne Bo ona zawsze mówiła, stary, to bardzo trudne Because she always said, man, it's very difficult

e universidade é coisa para branco. and|university|is|thing|for|white i|uniwersytet|jest|rzecz|dla|białych a uniwersytet to rzecz dla białych. and university is a thing for white people.

Preto para entrar na universidade é muito difícil, Black|to|enter|in the|university|is|very|difficult Czarny|do|wejścia|na|uniwersytet|jest|bardzo|trudne Czarnoskórym bardzo trudno jest dostać się na uniwersytet, For black people, getting into university is very difficult,

porque ela trabalhava na casa de uma pessoa because|she|worked|in the|house|of|a|person ponieważ|ona|pracowała|w|domu|jednej|jednej|osobie ponieważ pracowała w domu pewnej osoby because she worked in someone's house

e ela disse que o vestibular ia sair numa segunda-feira. and|she|said|that|the|entrance exam|was going to|come out|on a|| i|ona|powiedziała|że|ten|egzamin wstępny|miał|wyjść|w|| i powiedziała, że egzamin wstępny odbędzie się w poniedziałek. and she said that the entrance exam would be released on a Monday.

Na sexta-feira, eles já sabiam que o filho tinha entrado na universidade. on|||they|already|knew|that|the|son|had|entered|in the|university W|||oni|już|wiedzieli|że|ten|syn|miał|przyjęty|do|uniwersytet W piątek już wiedzieli, że syn dostał się na uniwersytet. On Friday, they already knew that their son had entered the university.

Então, ela ficou com isso. so|she|stayed|with|that Więc|ona|została|z|tym Więc to zostało z nią. So, she dealt with it.

Cara, para a gente é muito difícil, dude|for|the|people|is|very|difficult Stary|dla|nas|ludzi|jest|bardzo|trudne Człowieku, dla nas to bardzo trudne, Man, it's very difficult for us,

porque essa elite controla a entrada na universidade. because|this|elite|controls|the|entry|in the|university ponieważ|ta|elita|kontroluje|(rodzajnik określony)|dostęp|do|uniwersytetu ponieważ ta elita kontroluje dostęp do uniwersytetu. because this elite controls access to the university.

Mas a preocupação dela era da educação, but|the|concern|her|was|of the|education Ale|ta|troska|jej|była|o|edukacja Ale jej troska dotyczyła edukacji, But her concern was about education,

da oportunidade de você ler, de você estudar. of the|opportunity|to|you|read|to|you|study daje|możliwość|do|ty|czytania|do|ty|uczenia się możliwości czytania, możliwości nauki. about the opportunity for you to read, for you to study.

Em 2021, o número de inscritos no Enem foi o menor desde 2005. in|the|number|of|registered|in the|Enem|was|the|lowest|since W|(rodzajnik męski)|liczba|(przyimek)|zapisanych|na|Enem|był|(rodzajnik męski)|najmniejszy|od W 2021 roku liczba zapisanych na Enem była najniższa od 2005 roku. In 2021, the number of registered candidates for the Enem was the lowest since 2005.

Os estudantes negros, que tinham sido 63% dos inscritos em 2020, the|students|black|who|had|been|of the|registered|in Ci|uczniowie|czarni|którzy|mieli|byli|z|zapisanych|w Studenci czarnoskórzy, którzy stanowili 63% zapisanych w 2020 roku, Black students, who had made up 63% of the registered candidates in 2020,

passaram para 56%. they passed|to przeszli|do wzrosły do 56%. they increased to 56%.

E os brancos subiram de 35% em 2010. and|the|whites|they rose|from|in I|the|whites|rose|by|in A biali wzrosli z 35% w 2010 roku. And the white candidates rose from 35% in 2010.

Isso por causa de uma regra que o governo Bolsonaro criou, this|for|cause|of|a|rule|that|the|government|Bolsonaro|he created To|z|powodu|(przyimek)|jedna|zasada|którą|(przyimek)|rząd|Bolsonaro|stworzył To z powodu zasady, którą wprowadził rząd Bolsonaro, This is due to a rule that the Bolsonaro government created,

de que os candidatos que faltaram à edição de 2020, that|that|the|candidates|that|they missed|to the|edition|of od|że|ci|kandydaci|którzy|nie stawili się|na|edycję|z że kandydaci, którzy nie wzięli udziału w edycji 2020, that candidates who missed the 2020 edition,

aquela que foi no meio da pandemia, that|that|was|in the|middle|of the|pandemic ta|która|była|w|środku|podczas|pandemii ta, która miała miejsce w środku pandemii, the one that was in the middle of the pandemic,

essas pessoas que faltaram não teriam direito à gratuidade da inscrição. those|people|that|missed|not|would have|right|to the|free|of the|registration te|osoby|które|nieobecne|nie|miałyby|prawo|do|zwolnienia|z|rejestracji te osoby, które się nie pojawiły, nie miałyby prawa do zwolnienia z opłaty rejestracyjnej. those people who missed would not have the right to a free registration.

Por causa disso, houve uma queda de 77% for|cause|this|there was|a|drop|of Z|powodu|tego|była|jedna|spadek|o Z tego powodu nastąpił spadek o 77% Because of this, there was a drop of 77%

no número de inscritos com renda familiar de até 3 salários mínimos. in the|number|of|registered|with|income|family|of|up to|salaries|minimum w|liczbie||zapisanych|z|dochód|rodzinny||do|pensji|minimalnych w liczbie zapisanych z dochodem rodzinnym do 3 minimalnych pensji. in the number of applicants with a family income of up to 3 minimum wages.

Já entre os que pagam a inscrição, already|among|the|those|they pay|the|registration Już|wśród|tych|którzy|płacą|za|wpisowe Już wśród tych, którzy płacą wpisowe, Among those who pay the registration fee,

teve um aumento de 17% no número de inscritos it had|an|increase|of|in the|number|of|registered miał|jeden|wzrost|o|w|liczbie|o|zapisanych nastąpił wzrost o 17% w liczbie zapisanych there was a 17% increase in the number of registrants

com renda familiar de até 3 salários mínimos. with|income|family|of|up to|salaries|minimum z|dochód|rodzinny|do|do|pensji|minimalnych z dochodem rodzinnym do 3 minimalnych pensji. with a family income of up to 3 minimum wages.

A população teve um aumento de 39%. the|population|it had|an|increase|of Populacja|ludność|miała|jeden|wzrost|o Ludność wzrosła o 39%. The population saw a 39% increase.

A olhos vistos, a gestão Bolsonaro foi cumprindo a promessa to|eyes|seen|the|management|Bolsonaro|was|fulfilling|the|promise W|oczy|widoczne|zarząd|zarząd|Bolsonaro|był|spełniając|obietnicę|obietnicę Na oczywiste, zarządzanie Bolsonaro spełniało obietnicę Clearly, the Bolsonaro administration was fulfilling the promise

de barrar o filho do porteiro, da empregada doméstica, to|stop|the|son|of the|doorman|of the|maid|domestic od|powstrzymać|(rodzajnik męski)|syn|(rodzajnik męski)|dozorca|od|sprzątaczka|domowa zatrzymania syna portiera, służącej, to block the son of the doorman, the domestic worker,

e de devolver os descendentes dos senhores and|to|return|the|descendants|of the|masters i|od|zwrócić|(rodzajnik określony)|potomków|(rodzajnik określony)|panów i przywrócenia potomków panów and to return the descendants of the masters

ao seu lugar de absoluto e irrestrito privilégio. to the|their|place|of|absolute|and|unrestricted|privilege do|twojego|miejsce|z|absolutnego|i|nieograniczonego|przywileju na ich miejsce absolutnego i nieograniczonego przywileju. to their place of absolute and unrestricted privilege.

O que seria do Brasil sem Manuel Quirino, what|that|would be|of the|Brazil|without|Manuel|Quirino Co|by|byłoby|z|Brazylii|bez|Manuel|Quirino Co by było z Brazylią bez Manuela Quirino, What would Brazil be without Manuel Quirino,

sem Maria Firmina dos Reis, without|Maria|Firmina|of the|Reis bez|Maria|Firmina|z|Reis bez Marii Firminy dos Reis, without Maria Firmina dos Reis,

sem Machado de Assis, sem Sueli Carneiro? without|Machado|of|Assis|without|Sueli|Carneiro bez|Machado|od|Assis|bez|Sueli|Carneiro bez Machada de Assis, bez Sueli Carneiro? without Machado de Assis, without Sueli Carneiro?

Quantos talentos brasileiros já não se perderam? how many|talents|Brazilian|already|not|reflexive pronoun|lost Ile|talentów|brazylijskich|już|nie|się|zgubiło Ile brazylijskich talentów już się nie zgubiło? How many Brazilian talents have already been lost?

Quantos ainda se perdem e quantos se perderão? how many|still|reflexive pronoun|they lose|and|how many|reflexive pronoun|they will lose Ile|jeszcze|się|gubią|i|ile|się|zgubią Ile osób jeszcze się gubi i ile się zgubi? How many still get lost and how many will get lost?

Simplesmente por oportunidades que estão sendo negadas. simply|for|opportunities|that|they are|being|denied Po prostu|z|możliwości|które|są|będą|odrzucane Po prostu z powodu możliwości, które są odmawiane. Simply because of opportunities that are being denied.

O que seria do Brasil sem o Brasil? the|that|would be|of the|Brazil|without|the|Brazil Co|by|byłoby|z|Brazylia|bez|to|Brazylia Co by było z Brazylią bez Brazylii? What would Brazil be without Brazil?

Sem o Brasil? without|the|Brazil Bez|(rodzajnik określony)|Brazylia Bez Brazylii? Without Brazil?

Negadas. Denied Odmówione Odmówione. Denied.

Tem uma cientista e professor incrível de física, There is|a|scientist|and|professor|amazing|in|physics Jest|jedna|naukowczyni|i|profesor|niesamowity|z|fizyki Jest niesamowita naukowiec i profesor fizyki, There is an amazing scientist and professor of physics,

o nome dela é Katemari Rosa, the|name|her|is|Katemari|Rosa (nie tłumaczyć)|imię|jej|jest|Katemari|Rosa nazywa się Katemari Rosa, her name is Katemari Rosa,

e uma vez ela me falou uma coisa que eu nunca esqueci. and|a|time|she|to me|said|a|thing|that|I|never|forgot i|raz|time|ona|mnie|powiedziała|jedną|rzecz|która|ja|nigdy|zapomniałem a raz powiedziała mi coś, czego nigdy nie zapomnę. and once she told me something that I never forgot.

A gente não precisa de muito incentivo we|people|not|need|of|much|incentive My|ludzie|nie|potrzebuje|od|dużo|zachęty Nie potrzebujemy wielu zachęt We don't need much encouragement

para encontrar genialidades entre as pessoas negras. to|find|genius|among|the|people|black aby|znaleźć|genialności|wśród|te|ludzi|czarnoskórych aby znaleźć genialności wśród czarnoskórych ludzi. to find genius among black people.

A gente só precisa é que não nos barrem, we|people|only|need|is|that|not|us|they block My|people|only|needs|is|that|not|us|block Potrzebujemy tylko, aby nas nie powstrzymywano, We just need not to be blocked,

não nos matem, not|us|they kill nie|nas|zabijajcie nie zabijano, not to be killed,

não nos tirem dos espaços. not|us|take away|from the|spaces nie|nas|zabierajcie|z|przestrzeni nie zabierajcie nas z przestrzeni. do not take us out of the spaces.

O projeto Quirino é apoiado pelo Instituto Ibiraputanga. the|project|Quirino|is|supported|by the|Institute|Ibiraputanga The|project|Quirino|is|supported|by|Institute|Ibiraputanga Projekt Quirino jest wspierany przez Instytut Ibiraputanga. The Quirino project is supported by the Ibiraputanga Institute.

O podcast é produzido pela Rádio Novelo. the|podcast|is|produced|by the|Radio|Novelo Podcast|podcast|jest|produkowany|przez|Radio|Novelo Podcast jest produkowany przez Radio Novelo. The podcast is produced by Rádio Novelo.

O nosso site, projetoquirino.com.br, the|our|site||| Nasz||strona||| Nasza strona internetowa, projetoquirino.com.br, Our website, projetoquirino.com.br,

reúne todas as informações sobre o projeto e conteúdo adicional. gathers|all|the|information|about|the|project|and|content|additional zbiera|wszystkie|te|informacje|o||projekt|i|treść|dodatkowy zbiera wszystkie informacje o projekcie i dodatkowe treści. gathers all the information about the project and additional content.

O site foi desenvolvido pela AIE. The|site|was|developed|by the|AIE The|site|was|developed|by|AIE Strona została opracowana przez AIE. The site was developed by AIE.

E eu te convido a conferir também todo o material do projeto Quirino And|I|you|invite|to|check out|also|all|the|material|of the|project|Quirino I|I|you|invite|to|check|also|all|the|material|of|project|Quirino I zapraszam cię do zapoznania się również z całym materiałem projektu Quirino And I invite you to also check out all the material from the Quirino project

que está sendo publicado pela revista Piauí, that|is|being|published|by the|magazine|Piauí która|jest|będąca|publikowany|przez|czasopismo|Piauí który jest publikowany przez magazyn Piauí, which is being published by the magazine Piauí,

nas bancas e no site da revista. in the|newsstands|and|on the|website|of the|magazine w|kioskach|i|na|stronie|czasopisma|czasopismo w kioskach i na stronie internetowej czasopisma. at newsstands and on the magazine's website.

O nosso site é o Instituto Ibiraputanga. The|our|website|is|the|Institute|Ibiraputanga Nasz||strona|jest|instytut|Instytut|Ibiraputanga Nasza strona to Instytut Ibiraputanga. Our website is the Ibiraputanga Institute.

O nosso site é o Instituto Ibiraputanga. The|our|website|is|the|Institute|Ibiraputanga Nasz||strona|jest|instytut|Instytut|Ibiraputanga Nasza strona to Instytut Ibiraputanga. Our website is the Ibiraputanga Institute.

O nosso site é o Instituto Ibiraputanga. The|our|website|is|the|Institute|Ibiraputanga Nasz||strona|jest|instytut|Instytut|Ibiraputanga Nasza strona to Instytut Ibiraputanga. Our website is the Ibiraputanga Institute.

As pessoas que participaram foram Guilherme Póvoas e o Rodolfo Viana. the|people|that|participated|were|Guilherme|Póvoas|and|the|Rodolfo|Viana Te|ludzie|którzy|wzięli udział|byli|Guilherme|Póvoas|i|Rodolfo||Viana Osoby, które wzięły udział, to Guilherme Póvoas i Rodolfo Viana. The people who participated were Guilherme Póvoas and Rodolfo Viana.

A locução foi gravada no estúdio da Pipoca Sound the|voiceover|was|recorded|in the|studio|of the|Pipoca|Sound Ta|locucja|została|nagrana|w|studiu|Pipoca||Sound Lektorat został nagrany w studiu Pipoca Sound. The voiceover was recorded at the Pipoca Sound studio.

com trabalhos técnicos de Luiz Rodrigues. with|works|technical|of|Luiz|Rodrigues z|pracami|technicznymi|autorstwa|Luiz|Rodrigues Prace techniczne wykonał Luiz Rodrigues. with technical work by Luiz Rodrigues.

Consultoria em roteiro de Mariana Jaspe, consulting|in|script|of|Mariana|Jaspe Konsultacja|w|scenariuszu|autorstwa|Mariana|Jaspe Konsultacja scenariusza Mariana Jaspe, Script consulting by Mariana Jaspe,

Consultoria em roteiro de Mariana Jaspe, consulting|in|script|by|Mariana|Jaspe Konsultacja|w|scenariuszu|autorstwa|Mariana|Jaspe Konsultacja w zakresie scenariusza Mariana Jaspe, Script consulting by Mariana Jaspe,

Paula Escarpim e Flora Thompson Devoe Paula|Escarpim|and|Flora|Thompson|Devoe Paula|Escarpim|i|Flora|Thompson|Devoe Paula Escarpim i Flora Thompson Devoe Paula Escarpim and Flora Thompson Devoe

com revisão de Natália Silva. with|editing|by|Natália|Silva z|korekta|autorstwa|Natália|Silva z korektą Natálii Silvy. with review by Natália Silva.

Consultoria em história Inaê Lopes dos Santos. consulting|in|history|Inaê|Lopes|of the|Santos Konsultacja|w|historii|Inaê|Lopes|z|Santos Konsultacja w zakresie historii Inaê Lopes dos Santos. Historical consulting by Inaê Lopes dos Santos.

Consultoria em história Inaê Lopes dos Santos. consulting|in|history|Inaê|Lopes|of the|Santos Konsultacja|w|historii|Inaê|Lopes|z|Santos Konsultacja w historii Inaê Lopes dos Santos. Consulting in history Inaê Lopes dos Santos.

Produção executiva Guilherme Alpendre. production|executive|Guilherme|Alpendre Produkcja|wykonawcza|Guilherme|Alpendre Produkcja wykonawcza Guilherme Alpendre. Executive production Guilherme Alpendre.

A execução financeira do projeto é do ISPIS, the|execution|financial|of the|project|is|of the|ISPIS Wykonanie|finansowe|projektu|ISPIS|||| Wykonanie finansowe projektu należy do ISPIS, The financial execution of the project is by ISPIS,

Instituto Sincronicidade para a Interação Social. Institute|Synchronicity|for|the|Interaction|Social Instytut|Synchronicity|dla|interakcji|Interakcji|Społecznej Instytut Synchroniczności dla Interakcji Społecznej. Institute of Synchronicity for Social Interaction.

Idealização, reportagem, roteiro, aprendizado. idealization|reporting|script|learning Ideacja|reportaż|scenariusz|nauka Ideacja, raportowanie, scenariusz, nauka. Ideation, reporting, script, learning.

Apresentação e coordenação, Tiago Rogero. presentation|and|coordination|Tiago|Rogero Prezentacja|i|koordynacja|Tiago|Rogero Prezentacja i koordynacja, Tiago Rogero. Presentation and coordination, Tiago Rogero.

Este episódio usou áudios de TV Globo, this|episode|used|audios|from|TV|Globo Ten|odcinek|użył|dźwięki|z|TV|Globo Ten odcinek wykorzystał dźwięki z TV Globo, This episode used audio from TV Globo,

Este episódio usou áudios de TV Globo, this|episode|used|audios|from|TV|Globo Ten|odcinek|użył|dźwięki|z|telewizji|Globo Ten odcinek wykorzystał dźwięki z TV Globo, This episode used audio from TV Globo,

SBT, Record, Globo News, Band News TV SBT|Record|Globo|News|Band|News|TV SBT|Record|Globo|News|Band||TV SBT, Record, Globo News, Band News TV SBT, Record, Globo News, Band News TV

e dos canais do STF e do Centro de Formação da Vila no YouTube. and|of the|channels|of the|STF|and|of the|Center|of|Training|of the|Vila|on|YouTube i|z|kanałów|z|STF|i|z|Centrum|z|Szkolenia|z|Wioski|na|YouTube i kanałów STF oraz Centrum Szkoleniowego w Vila na YouTube. and the channels of the STF and the Vila Training Center on YouTube.

e dos canais do STF e do Centro de Formação da Vila no YouTube. and|of the|channels|of the|STF|and|of the|Center|of|Training|of the|Vila|on|YouTube i|z|kanałów|z|STF|i|z|Centrum|z|Szkolenia|z|Wioski|na|YouTube i kanałów STF oraz Centrum Szkoleniowego w Vila na YouTube. and the channels of the STF and the Vila Training Center on YouTube.

Agradecimentos a Dilercia Adler, Thanks|to|Dilercia|Adler Podziękowania|dla|Dilercia|Adler Podziękowania dla Dilercia Adler, Thanks to Dilercia Adler,

ao Agenor Gomes, to the|Agenor|Gomes do|Agenor|Gomes do Agenor Gomes, to Agenor Gomes,

a Anitta Machado to the|Anitta|Machado Anitta|Anitta|Machado do Anitta Machado to Anitta Machado

e ao Instituto da Coralcaso. and|to the|Institute|of the|Coralcaso i|do|Instytut|z|Coralcaso i do Instituto da Coralcaso. and to the Coralcaso Institute.

Até o próximo! until|the|next Do zobaczenia|następny|raz Do zobaczenia wkrótce! Until next time!

Legendas pela comunidade Amara.org subtitles|by|community|| Napisy|przez|społeczność|| Napisy od społeczności Amara.org Subtitles by the Amara.org community

SENT_CWT:AFkKFwvL=3.98 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=14.15 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=5.18 PAR_CWT:AvJ9dfk5=8.79 pl:AFkKFwvL en:AvJ9dfk5 openai.2025-02-07 ai_request(all=194 err=0.00%) translation(all=385 err=0.00%) cwt(all=3270 err=1.13%)